Algol

2007 Scholen Wikipedia Selectie. Verwante onderwerpen: Ruimtevaart (Astronomie)

Beta Persei A/B/C

De positie van Algol.
Observatiegegevens Epoche J2000
Sterrenbeeld	Perseus
Rechter klimming	03h 08m 10.1315s
Declinatie	+40° 57′ 20.332″
Schijnbare helderheid (V)	2.12
Karakteristieken
Spectraaltype	B8V/K02IV/A5V
B-V kleurindex	-0.05
U-B kleurindex	-0.37
Variabel type	Eclipsing binary
Astrometrie
Radiale snelheid (Rv)	3.7 km/s
Eigenbeweging (μ)	RA: 2,39 mas/jr Dec.: -1.44 mas/jr
Parallax (π)	35,14 ± 0,90 mas
Afstand	93 ± 2 ly (28.5 ± 0,7 pc)
Absolute magnitude (MV)	-0.15
Details
Massa	3,59/0,79/1,67 M☉
Radius	2,3/3,0/0.9 R☉
Luminosity	98/3.4/4.1 L☉
Temperatuur	12.000/4.500/8.500 K
Metalliciteit	Niet beschikbaar
Rotatie	65 km/s.
leeftijd	< 3 × 108 jaar
Andere benamingen
Algol, Gorgona, Gorgonea Prima, Demon Star, El Ghoul, 26 Per, GJ 9110, HR 936, BD +40°673, HD 19356, GCTP 646.00, SAO 38592, FK5 111, Wo 9110, ADS 2362, WDS 03082+4057A, HIP 14576.

Algol (β Per / Beta Persei) is een heldere ster in het sterrenbeeld Perseus. Het is een van de bekendste verduisterende dubbelsterren, de eerste van dit type die werd ontdekt, en ook een van de eerste (niet-nova) veranderlijke sterren die werden ontdekt. De magnitude van Algol verandert regelmatig tussen 2,1 en 3,4 over een periode van 2 dagen, 20 uur en 49 minuten.

Geschiedenis

De naam Algol betekent “demonenster,” (van Arabisch الغول al-ghūl, “de ghoul”) die waarschijnlijk werd gegeven vanwege zijn eigenaardige gedrag. In het sterrenbeeld Perseus stelt hij het oog van de Gorgon Medusa voor.

In het Chinees staat hij bekend als 大陵五 (de Vijfde Ster van het Mausoleum).

Astrologisch wordt Algol beschouwd als de meest ongelukkige ster aan de hemel. In de Middeleeuwen was het een van de 15 Behenian sterren, geassocieerd met de diamant en de nieskruid, en gemarkeerd met het kabbalistische teken .

De veranderlijkheid van Algol werd voor het eerst vastgelegd in 1667 door Geminiano Montanari, maar het is waarschijnlijk dat deze eigenschap al lang voor die tijd was opgemerkt. De eerste die een mechanisme voor de veranderlijkheid van deze ster voorstelde was de Britse amateur-astronoom John Goodricke. In mei 1783 presenteerde hij zijn bevindingen aan de Royal Society, waarin hij suggereerde dat de periodieke veranderlijkheid werd veroorzaakt door een donker lichaam dat voor de ster langs trok (of dat de ster zelf een donkerder gebied heeft dat periodiek naar de aarde wordt gedraaid). Voor zijn verslag kreeg hij de Copley Medal.

In 1881 presenteerde de Harvard-astronoom Edward Pickering het bewijs dat Algol eigenlijk een verduisterend dubbelster was. Dit werd een paar jaar later, in 1889, bevestigd toen de Potsdamse astronoom Hermann Vogel periodieke dopplerverschuivingen vond in het spectrum van Algol, waaruit variaties in de radiale snelheid van dit dubbelstersysteem konden worden afgeleid. Aldus werd Algol een van de eerste bekende spectroscopische dubbelsterren.

Sterrenstelsel

Als een verduisterend dubbelster zijn het eigenlijk twee sterren die in een nauwe baan om elkaar heen draaien. Omdat het baanvlak toevallig de gezichtslijn van de aarde bevat, passeert de zwakkere ster (Algol B) eenmaal per omloop voor de helderdere ster (Algol A), en wordt de hoeveelheid licht die de aarde bereikt tijdelijk verminderd. Om precies te zijn is Algol echter een drievoudig stersysteem: het verduisterend dubbelsterpaar is slechts 0,062 AE van elkaar verwijderd, terwijl de derde ster (Algol C) zich op een gemiddelde afstand van 2,69 AE van het paar bevindt en de onderlinge omlooptijd 681 dagen (1,86 jaar) bedraagt. De totale massa van het stelsel is ongeveer 5,8 zonsmassa’s, en de massaverhoudingen van A, B en C zijn ongeveer 4,5 : 1 : 2.

Studies van Algol leidden tot de Algol-paradox in de stellaire evolutietheorie: hoewel de componenten van een dubbelster zich tegelijkertijd vormen, en massieve sterren veel sneller evolueren dan de minder massieve, werd waargenomen dat de massievere component Algol A zich nog in de hoofdreeks bevindt, terwijl de minder massieve Algol B een subreus in een later evolutief stadium is. De paradox kan worden opgelost door massaoverdracht: toen de massievere ster een subreus werd, vulde hij zijn Roche-lob en werd het grootste deel van de massa overgebracht naar de andere ster, die nog steeds in de hoofdreeks zit. In sommige dubbelsterren zoals Algol is daadwerkelijk een gasstroom te zien.

Dit systeem vertoont ook variabele activiteit in de vorm van röntgen- en radiofakkels. De eerste wordt vermoedelijk veroorzaakt door de magnetische velden van de AB componenten die interageren met de massaoverdracht. De radio-emissies kunnen worden veroorzaakt door magnetische cycli die vergelijkbaar zijn met die van zonnevlekken, maar omdat de magnetische velden rond deze sterren tot tien keer sterker zijn dan die van de zon, zijn deze radiovlammen krachtiger en langduriger.

Algol is 92,8 lichtjaar van de aarde verwijderd; maar ongeveer 7,3 miljoen jaar geleden passeerde het binnen 9,8 lichtjaar en zijn schijnbare magnitude was ongeveer -2,5, aanzienlijk helderder dan Sirius vandaag is. Omdat de totale massa van het systeem 5,8 zonsmassa’s bedraagt, en ondanks de vrij grote afstand bij de dichtste nadering, kan dit voldoende zijn geweest om de Oortwolk van het zonnestelsel enigszins te verstoren en het aantal kometen dat het binnenste zonnestelsel binnenkomt, te doen toenemen. Men neemt echter aan dat de werkelijke toename van het aantal kometen vrij klein is geweest.