Alternatieven voor antibiotica

Om de toenemende dreiging van antibioticaresistentie het hoofd te bieden, is een paradigmaverschuiving in de behandeling van infectieziekten nodig en moeten alternatieven voor antibiotica worden overwogen. Tot op heden bestaan er al verschillende niet-antibiotische benaderingen voor de behandeling en preventie van infectie

Vóór de ontdekking van antibiotica werd serum van immune personen overgebracht naar besmette personen als behandelingsmethode. De procedure werd destijds geassocieerd met toxische bijwerkingen, hoewel ze vrij effectief leek. Vandaag de dag wordt een geavanceerde variant van deze strategie, antilichaamtherapie genoemd, beschouwd als een veelbelovend alternatief voor antibiotica. Een nadeel van deze en vele andere alternatieven is echter dat zij niet geschikt zijn voor de behandeling van ernstige infecties die snel moeten worden behandeld.

Antibiotica maken helaas geen onderscheid tussen ziekteverwekkende bacteriën en bacteriën van de normale flora. Bijwerkingen, zoals diarree, komen dan ook vaak voor omdat een verstoorde normale flora opportunistische bacteriën de kans geeft zich te koloniseren. Probiotica zijn producten die levende micro-organismen bevatten die kunnen helpen om de normale flora tot stand te brengen of in stand te houden en zo lichte infecties, bijvoorbeeld van de darm, te voorkomen of te behandelen.

De mens heeft zich in de loop van de geschiedenis altijd geïnteresseerd voor bescherming tegen ziekten, en in de jaren 1790 werd een revolutionaire wetenschappelijke waarneming over dit onderwerp gedaan. In die tijd voerde de Britse arts Edward Jenner de eerste vaccinatie ter wereld uit door een jongetje in te enten met pus dat was verkregen uit laesies van koepokken op de hand van een melkmeisje. Enkele weken later werd hij getriggerd door het verwante, gevreesde pokkenvirus, maar bleef onaangedaan; de jongen was immuun, beschermd door vaccinatie. Sedert de ontdekking van Jenner zijn talrijke vaccins ter voorkoming van virale of bacteriële ziekten ontwikkeld, en de meesten van u zijn waarschijnlijk zelf ook meermaals gevaccineerd. Wijdverspreide vaccinatie kan het ontstaan en de verspreiding van antibiotica-resistente bacteriën vertragen door de incidentie van infecties en de behoefte aan antibiotica te verlagen.

Het vinden van potentiële alternatieven voor antibiotica heeft tot op zekere hoogte te maken met het identificeren van natuurlijke vijanden van ziekteverwekkende bacteriën. Planten en dieren produceren stoffen die bekend staan als antimicrobiële peptiden als een verdediging tegen binnendringende ziekteverwekkers. De bruikbaarheid van antimicrobiële peptiden in de menselijke geneeskunde wordt geëvalueerd, evenals de toepasbaarheid van wat bekend staat als bacteriofaagtherapie.

Bacteriofagen zijn virussen die bacteriën infecteren, en die mogelijk voor therapeutische doeleinden kunnen worden gebruikt. Er zijn echter talrijke obstakels die moeten worden omzeild voordat deze of andere alternatieven antibiotica kunnen vervangen, of zelfs maar op de markt kunnen komen.