Alzheimer's & Dementia Weekly

Afasie tast iemands vermogen tot communiceren aan. Het tast de taalfuncties aan, zoals spreken, begrijpen wat anderen zeggen en het benoemen van gewone voorwerpen. Lees meer over de oorzaken, de soorten afasie en enkele tips.

Wat is afasie

Afasie (ah-FA-ze-ah) is een taalstoornis die het vermogen tot communiceren aantast. “Afasie” is een algemene term die wordt gebruikt om te verwijzen naar tekortkomingen in taalfuncties, zoals spreken, begrijpen wat anderen zeggen en het benoemen van gewone voorwerpen.

Wat veroorzaakt afasie

Afasie wordt meestal veroorzaakt door een beroerte die het linkerdeel van de hersenen treft, dat het spraak- en taalcentrum van de hersenen aanstuurt. (Zie afbeelding.)

In een beroerte wordt de bloedstroom verstoord door een verstopte of gebarsten slagader in de hersenen. Als het spraak- en taalcentrum van de hersenen beschadigd raakt, is afasie het gevolg. Meer uitgebreide schade leidt meestal tot vasculaire dementie.
Afasie kan ook worden veroorzaakt door ziekten zoals frontotemporale dementie (FTD, afgekort). Afasie is het meest uitgesproken bij het type FTD dat Primaire Progressieve Afasie (PPA) wordt genoemd.

Wat zijn de kenmerken van afasie?

Afasie door beroerte of mini-beroerten

Afasie heeft geen invloed op de intelligentie. In gevallen waar de afasie niet gemengd is met andere symptomen, blijven patiënten mentaal alert, ook al kan hun spraak verward, gefragmenteerd of onmogelijk te begrijpen zijn. Wanneer de afasie wordt veroorzaakt door een beroerte, kan de afasie verbeteren, maar de patiënt kan er ook last van blijven houden:

• Problemen met spreken, zoals “de woorden eruit krijgen”
• Problemen met het vinden van woorden
• Problemen met het begrijpen van wat anderen zeggen
• Problemen met lezen, schrijven of rekenen
• Onvermogen om lange woorden en weinig gebruikte woorden te verwerken

Progressieve afasie

Progressieve afasie is een vorm van afasie die zal voortschrijden en steeds erger zal worden. Het wordt meestal veroorzaakt door een ziekte genaamd “frontotemporale dementie.” Het kan beginnen bij mensen vanaf hun veertigste. Eén of meer taalvaardigheden kunnen aangetast raken. De symptomen beginnen vaak geleidelijk en ontwikkelen zich langzaam over een periode van jaren. Naarmate de ziekte vordert, kunnen ook het geheugen en de aandacht verslechteren en kunnen persoonlijkheids- en gedragsveranderingen optreden. Veel, maar niet alle, mensen met progressieve afasie ontwikkelen uiteindelijk bijkomende symptomen van dementie.
Er zijn twee subcategorieën van progressieve afasie.

1. Primaire progressieve afasie (PPA) wordt omschreven als “Niet-vloeiende afasie”, omdat de patiënt zijn spraakvermogen verliest. Het wordt vooral gekenmerkt door:

• Aarzelende spraak
• Minder praten
• Moeite met het begrijpen van complexe zinnen

Bedenk dat ze wel hun vermogen tot spreken verliezen, maar niet hun begripsvermogen.

2. Semantische dementie wordt omschreven als “vloeiende afasie”. Het wordt gekenmerkt door:

• De persoon kan het volume van woorden eruit krijgen met vloeiende spraak
• Moeite met woordbetekenis en het benoemen van bekende of voorwerpen
• Praten om wat ze je proberen te vertellen

Deze patiënten hebben weinig gedragssymptomen of functionele tekortkomingen in de vroege stadia.

Het gedrag van mensen met afasie begrijpen

Mensen met afasie zijn vaak gefrustreerd en in de war omdat ze niet meer zo goed kunnen spreken of dingen begrijpen als voor hun beroerte. Ze kunnen zich anders gedragen als gevolg van veranderingen in hun hersenen.
Stel je voor dat je naar de koppen van de ochtendkrant kijkt en niet in staat bent de woorden te herkennen of probeert te zeggen “zet de auto in de garage” en er komt uit “zet de trein in het huis” of “widdle tee auto ung sender plissen.” Duizenden alerte, intelligente mannen en vrouwen worden door afasie plotseling ondergedompeld in een wereld van warrige communicatie.

Wat zijn de vormen van afasie?

Er zijn verschillende vormen van afasie. Deze omvatten:

• Globale afasie – Mensen met dit type afasie zijn soms volledig niet in staat om te spreken, voorwerpen te benoemen, zinnen te herhalen of commando’s op te volgen.
• Broca’s afasie – De persoon weet wat hij wil zeggen, maar kan de juiste woorden niet vinden (kan de woorden er niet uit krijgen).
• Wernicke’s afasie – Een persoon met deze afasie kan zelden begrijpen wat er gezegd wordt of controleren wat hij zegt.

Vragen voor uw arts of verpleegkundige

Neemt u een paar minuten de tijd om uw eigen vragen op te schrijven voor de volgende keer dat u uw zorgverlener ziet:

1. Hoe lang heb ik therapie nodig?
2. Zal mijn afasie vanzelf overgaan?
3. Hoe kan ik een steungroep voor beroerte of afasie vinden?

Zorg Tips

Hoe kunnen familie, vrienden en verzorgers helpen?

Iemand met afasie en familieleden hebben de hulp en steun nodig van een arts, consulent en spraakpatholoog. Het is een goed idee voor familie en vrienden om:

1. Open te zijn over het probleem, zodat mensen het kunnen begrijpen.
2. Er altijd van uit te gaan dat de persoon met afasie luistert en het begrijpt. Controleer het begrip met ja/nee vragen.
3. Stel een dagelijkse routine in voor de persoon met afasie die rust en tijd om vaardigheden te oefenen omvat.
4. Gebruik zinnen die kort en to the point zijn.
5. Houd het geluidsniveau laag en ga op een plek staan waar de persoon met afasie u kan zien.
6. Vergeet niet om de patiënt als een volwassene te behandelen en laat hem of haar delen in de besluitvorming. Niemand wordt graag genegeerd. Betrek de patiënt in uw gesprek.
7. Help de persoon met afasie om te gaan met gevoelens van frustratie en depressie.
8. Wees geduldig met de persoon met afasie. Geef hen de tijd die ze nodig hebben om te proberen te spreken en hun punt aan u over te brengen. Dit respecteert hun waardigheid.
9. Praat met uw arts, verpleegkundige of andere zorgverleners.