Amur-rivier

Physiografie

De Amoer en zijn zijrivieren voeren een stroomgebied af van ongeveer 716.200 vierkante mijl (1.855.000 vierkante km). De eigenlijke Amoer begint bij de samenvloeiing van de Shilka en de Argun (Ergun) rivieren, 2.824 km van de monding. De Shilka begint meer dan 550 km verder landinwaarts in Siberië bij de samenvloeiing van de Ingoda en de Onon, waarvan de bronnen meer dan 500 km zuidwestelijker liggen in het Yablonovy-gebergte aan de Siberisch-Mongoolse grens. De Argun ontspringt in Binnen-Mongolië, ongeveer 1600 km van zijn samenvloeiing met de Shilka. De belangrijkste zijrivieren van de Amoer zijn de Zeya, de Bureya en de Amgun, die aan de linkeroever vanuit Siberië binnenstromen, de Sungari (Songhua), die aan de rechterzijde vanuit China binnenstroomt, en de Ussuri (Wusuli), die langs de oostgrens van China met Siberië naar het noorden stroomt en vlak nadat zij Rusland binnenkomt, bij Khabarovsk in de Amoer uitmondt (zie foto). Het Khanka-meer (Xingkai), de bron van de Ussuri, is het grootste meer van het systeem.

Het is gebruikelijk om de rivier in drie delen te verdelen: de bovenloop, de middenloop en de benedenloop van de Amoer. De bovenloop van de Amoer begint bij de samenvloeiing van de Shilka en de Argun en eindigt bij de monding van de Zeya (bij de Siberische stad Blagoveshchensk), ongeveer 560 mijl (900 km) stroomafwaarts. De middelste Amoer strekt zich uit over 600 mijl (970 km) van de Zeya naar het oosten tot Khabarovsk. De benedenloop van de Amoer, van Chabarovsk tot aan de monding, is ook ongeveer 970 km lang. De bovenloop van de Amoer stroomt door een bergvallei tussen uitlopers van het Da Hinggan-gebergte in het zuiden, dat bedekt is met dichte lariksbossen, en de met dennen begroeide hellingen van het Amarzar-gebergte in het noorden. In de buurt van Albazino, in Siberië, wijken de bergen af en komt de rivier op een open plateau. De terrasvormige hellingen daar wijzen erop dat de Amoer dit gebied in de laatste paar miljoen jaar heeft doorsneden. Onder Yermakovo komt de rivier in een gebied van rotsachtige afgronden die bestaan uit complexe lagen van spontaan ontbrandende koolstofhoudende, kleiachtige leistenen die voortdurend stomen en af en toe in vlammen uitbarsten.

De middelste Amoer stroomt in de Zeya-Bureya Depressie. De linkeroever stijgt geleidelijk naar de vlakte van de depressie, terwijl de rechterhelling – steil en hoog – grenst aan het Xiao Hinggan (Kleine Khingan) gebergte van China. Beneden de samenvloeiing met de rivier Bureya wordt de vlakte geleidelijk smaller, en nabij Pashkovo stroomt de rivier langs uitlopers die zich in het noorden uitstrekken van het Bureya-gebergte. Verderop stroomt zij langs een smalle kloof door het Xiao Hinggan-gebergte, waarbij de diepte en de snelheid sterk toenemen.

Opkomend uit deze vernauwing, stroomt de Amoer tussen lage, gemakkelijk overstroomde oevers in een uitgestrekt moeras, waarvan het oppervlak wordt onderbroken door kanalen en bezaaid is met meren en vijvers. De rivierbedding vertakt zich vaak en wordt een klassieke gevlochten geul. Bij Leninskoye in Siberië stroomt de Sungari, de grootste zijrivier van de Amoer, met zijn gele, met slib overladen water, en bij Khabarovsk voegt zich de Ussuri bij de rivier. Door deze toevoegingen aan zijn water stroomt de benedenloop van de Amoer wijd uit over de vlakke, moerassige grond van de vallei beneden. De rivierbedding wordt een labyrint van vertakkingen, kanalen, uitlopers, voormalige rivierbeddingen, eilanden, zandbanken en landtongen. Tijdens hoogwaterseizoenen overstromen deze gedeelten, en wordt het gebied een enorm meer. Bij Khabarovsk ligt de Amoer slechts 230 mijl (370 km) ten noordwesten van de Japanse Zee (Oostzee); maar door de omlegging van het Sikhote-Alin gebergte stroomt zij 600 mijl (970 km) noordoostwaarts voordat zij in zee uitmondt. Bij Komsomolsk-na-Amure versmalt de vlakte geleidelijk en stroomt de rivier over 90 mijl (145 km) door een ander beperkt kanaal tussen bergen in een schilderachtige bosvallei. Dan komt zij in de Udil Kizinsky holte met brede, vlakke, met moeras begroeide grond. In de holte liggen twee grote meren – de Grote Kizi en de Udyl. Bij Bogorodskoye wordt de vallei afgesloten door bergen en stroomt de rivier uit op een laaggelegen vlakte, waar de Amgun, de laatste van zijn belangrijke zijrivieren, zich op zijn linkeroever bij de Amoer voegt. Zij mondt in zee uit door een brede, klokvormige riviermonding, die ongeveer 50 km lang is.