Joe Cocker voelde de muziek door zijn lichaam stromen toen hij aan zijn laatste nummer op het podium van Woodstock begon. Met één hand mimede de zanger de eerste pianonoten van het nummer, en toen de drums begonnen, hief Cocker zijn linkerarm op en zwaaide zijn rechter voor zijn lichaam in perfecte maat met de dramatische eerste akkoorden van zijn hit “With a Little Help From My Friends.” De term zou pas in de jaren tachtig populair worden, maar daar, voor honderdduizenden mensen, speelde Joe Cocker luchtgitaar.
Je zou de geschiedenis van het onzichtbare instrument kunnen beginnen op dat vormende moment in 1969, zegt Byrd McDaniel, een etnomusicoloog aan de Northeastern University. Maar McDaniel, die “luchtspel” bestudeert, heeft door de geschiedenis heen dezelfde impuls gevonden om muziek te belichamen. In de jaren 1860 werd het beschreven als een symptoom van geestesziekte, maar tegen de jaren 1930 was het een gewone curiositeit, een neveneffect van de fonograaf; sommige luisteraars, zo meldde de Minneapolis Phonographic Society, “hadden ‘schaduwdirigeren’ aangenomen.”
Sindsdien is air playing een sociaal aanvaardbaar alternatief geworden voor degenen die niet dansen, zegt etnomusicoloog Sydney Hutchinson van de Syracuse University. De praktijk doorkruist culturen; in de Dominicaanse Republiek, mensen pantomime de lucht güira, een metalen percussie-instrument. Maar alleen luchtgitaar is ook een internationale toeschouwerssport geworden.
Een van de eerste bekende luchtgitaarwedstrijden vond plaats op Florida State University in november 1978. Honderden studenten kwamen kijken hoe “Mark Stagger and the Rolling Bones” de eerste prijs in de wacht sleepten: 25 vinylplaten. In augustus zullen top luchtgitaristen uit bijna een dozijn landen het voor zo’n 30.000 mensen tegen elkaar opnemen in Oulu, Finland, tijdens het 24e jaarlijkse wereldkampioenschap luchtgitaar. Zij zullen op technische vaardigheden (die verschillend zijn van die nodig zijn om een daadwerkelijke gitaar te spelen), stadiumaanwezigheid en “luchtigheid worden beoordeeld.”
Luchtigheid “is die vonk van creativiteit. Iemand die het nummer tot leven laat komen,” legt Eric “Mean” Melin uit, die in 2013 de wereldtitel won door met zijn luchtgitaar achter zijn rug te zwaaien, in Kip Winger-stijl. “We willen ons uitdrukken op een manier die verder gaat dan wat een ‘er’ gitaar kan doen.”
Ook essentieel om een geweldige luchtgitarist te zijn: een gevoel voor ironie. “Je moet weten dat het belachelijk is,” zegt Melin, “maar er ook echt gepassioneerd over zijn.”
Abonneer je nu op Smithsonian magazine voor slechts $12
Dit artikel is een selectie uit het juli/augustusnummer van Smithsonian magazine
Koop