Ankylosauria

Ankylosaurians Fossiel bereik: Vroeg Jura – Laat Krijt
Levende restauratie van een nodosaurid, Edmontonia.
Wetenschappelijke classificatie
Klasse:	Sauropsida
Superorde:	Dinosauria
Order:	Ornithischia
Suborde:	Thyreophora
Infra-orde:	Ankylosauria Osborn, 1923
Families:	Ankylosauridae Nodosauridae

Ankylosauria is een uitgestorven groep van plantenetende dinosauriërs van de orde Ornithischia. Zij omvat de grote meerderheid van dinosauriërs met een pantser in de vorm van benige osteodermen. Ankylosauriërs waren volumineuze viervoeters, met korte, krachtige ledematen. Men weet dat zij voor het eerst verschenen in het Vroeg-Jura in China, en bleven bestaan tot het einde van de Krijtperiode. Ze zijn gevonden op elk continent behalve Afrika. De eerste dinosaurus die ooit op Antarctica werd ontdekt, was de ankylosauriër Antarctopelta, waarvan de fossielen in 1986 werden geborgen op Ross Island.

Ankylosauria werd voor het eerst beschreven door Henry Fairfield Osborn in 1923. In het Linnaean classificatiesysteem wordt de groep gewoonlijk beschouwd als een onderorde of een infra-orde. Zij behoort tot de groep Thyreophora, waartoe ook de stegosauriërs behoren, gepantserde dinosauriërs die bekend staan om hun combinatie van platen en stekels.

Classificatie

Ankylosauria is verdeeld in twee families, Nodosauridae (de nodosauriden) en Ankylosauridae (de ankylosauriden). Het grote verschil is dat de meeste ankylosauriden (behalve de “polacanthines”) benige knotsen aan het eind van hun staart hebben, die bij de nodosauriden ontbreken.

De nodosauriden hadden smalle koppen, en hadden vaak grote stekels die uit hun lichaam staken. Deze groep omvat traditioneel Nodosaurus, Edmontonia, en Sauropelta.

De polacanthines, een tussengroep die soms in hun eigen familie wordt geplaatst, werden ooit in de Nodosauridae geplaatst, wegens hun gebrek aan staartknobbels. Meer recent is gebleken dat zij nauwer verwant waren aan de ankylosauriden en volgens de meeste cladistische definities tot die familie behoren. Tot de polacanthijnen behoren o.a. Hylaeosaurus, Polacanthus en Mymoorapelta. De meningen lopen uiteen van dat zij tot hun eigen familie behoren, de Polacanthidae, onderscheiden van de andere twee of dat zij een onderfamilie zijn van de Ankylosauridae, tot dat sommige onderzoekers hun status als afzonderlijke groep in twijfel trekken.

De traditionele ankylosauriden zijn van later in het Krijt. Zij hadden veel bredere lichamen en er zijn zelfs oogleden met been ontdekt. De grote knotsen aan het einde van hun staart werden wellicht gebruikt voor zelfverdediging (zwaaien naar roofdieren) of voor sexuele selectie. Deze familie omvatte Ankylosaurus, Euoplocephalus, en Pinacosaurus.

In 1997 definieerde Carpenter de clade Ankylosauria als alle thyreophoranen die dichter bij Ankylosaurus dan bij Stegosaurus stonden (een definitie die tegenwoordig door de meeste paleontologen wordt gevolgd, o.a. door Sereno, 2005). Deze “stam-gebaseerde” definitie betekent dat de primitieve gepantserde dinosaurus Scelidosaurus, die iets dichter bij ankylosauriden dan bij stegosauriden staat, technisch gezien een lid van Ankylosauria is. Na de ontdekking van Bienosaurus heeft Dong Zhiming (2001) de familie Scelidosauridae opgericht voor deze beide primitieve ankylosauriërs.

Taxonomie

Een vereenvoudigde versie van een mogelijke classificatie volgt hieronder:

• Order Ornithischia (de “vogeldinosauriërs”)
  • Suborde Thyreophora (gepantserde herbivoren)
    • Infraorde Ankylosauria (de tanks)
      • Familie Scelidosauridae
        • Scelidosaurus
        • Bienosaurus
      • Minmi
      • Antarctopelta
      • Familie Nodosauridae
      • Familie Ankylosauridae
        • ?Onderfamilie Polacanthinae
        • Subfamilie Ankylosaurinae (staartclubs)