Tot de generatie die het nazisme ontvlucht was en naar Amerika emigreerde, behoorde Antal Dorati in het midden van de jaren zeventig tot de laatste dirigenten die nog een functie als muziekdirecteur bekleedden. De twee anderen waren Eugene Ormandy en William Steinberg.
Dorati eind jaren ’40
Dorati en Istomin hadden altijd een hechte band gehad. Zij ontmoetten elkaar in Dallas, waar Dorati in 1945 werd benoemd tot muziekdirecteur van het Dallas Symphony. Later nodigde Dorati Istomin vele malen uit naar Minneapolis waar hij in 1949 Mitropoulos opvolgde, vervolgens naar Washington waar hij vanaf 1970 de leiding had over de National Symphony. Hun vriendschap groeide uit de moeilijke situatie die zij in april 1975 deelden. Mstislav Rostropovitsj was juist uit de USSR verdreven en de Verenigde Staten van Amerika hadden hem met open armen ontvangen. Rostropovitsj werd voorgesteld om Dorati op te volgen, ondanks het feit dat Dorati een verlenging van zijn contract was beloofd. Dorati vernam uit de media wat er aan de hand was juist toen hij op het punt stond een reeks concerten te dirigeren met Istomin als solist in het Vierde Concerto van Beethoven. Hun warme vriendschap hielp Dorati zijn diepe woede te overwinnen, en zich zeer spoedig met nieuwe projecten bezig te houden.
Hun uitvoeringen van het Vierde Concerto van Beethoven waren zeer ontroerend, in een elektrische atmosfeer. Een paar dagen later schreef Dorati aan Istomin: “Wat was je aardig op dat moeilijke moment in mijn leven en wat was je een echte vriend! Enkele jaren eerder had Dorati de juiste woorden gevonden om Istomin te troosten. In november 1971 zouden zij het Concerto van Schumann spelen toen Istomin’s vader op sterven lag.
Antal Dorati circa 1970
Rostropovitsj was in geen enkel opzicht verantwoordelijk voor dit onaangename scenario en Istomin droeg bij aan het samenbrengen van de twee musici. Slava nodigde Dorati uit om opnieuw de Nationale Symfonie te dirigeren en Dorati accepteerde.
Het werk dat Istomin en Dorati het vaakst samen uitvoerden – meer dan tien keer – was het Tweede Concerto van Brahms, in het bijzonder met de drie orkesten waarvan Dorati laureaat-dirigent werd: de Detroit Symphony, de Royal Philharmonic en de Stockholm Philharmonic. Beiden deelden in Brahms dezelfde wil om de romantische impuls, de helderheid van de klassieke architectuur en het contrapunt te combineren.
Kodály schaatsen, door Dorati
Dorati was een van de zeer weinige musici met wie Istomin graag over andere onderwerpen dan muziek kon praten. Hun gesprekken over kunst (Dorati was een gerespecteerd tekenaar en schilder) en vooral filosofie (Dorati’s gedachten werden na zijn dood gepubliceerd onder de titel Voor innerlijke en uiterlijke vrede) waren zeer rijk en gepassioneerd. De twee mannen bleven zeer hecht tot Dorati’s ziekte en het daaropvolgende overlijden van Dorati in november 1988. Istomin was diep ontroerd door zijn laatste bezoek aan Dorati’s huis in de buurt van Bern dat enkele weken daarvoor plaatsvond.