In het Westen heerst een duidelijk beeld van hoe religie eruit zou moeten zien: religie vindt meestal plaats in een speciaal daarvoor bestemd gebouw (een kerk, synagoge, moskee, tempel, enz.), draait om een beroep op een hogere, almachtige godheid en omvat de formulering van overtuigingen (vaak vastgelegd in teksten) die de bevolking al dan niet kan onderschrijven. Antropologen hebben dergelijke godsdiensten bestudeerd, maar zij hebben ook contexten onderzocht waarin de godsdienstige praktijk er heel anders uitziet. In vele culturen en samenlevingen is het idee van één enkele God wellicht niet aanwezig, en de notie van het lezen van een heilig boek zoals de Koran of de Bijbel zou zeer vreemd lijken, niet in het minst omdat schrijven en lezen wellicht geen enkele rol spelen in het leven van de mensen. Zelfs het westerse begrip “geloof” heeft weinig zin in contexten waar ideeën over goden en geesten als vanzelfsprekend worden beschouwd, en niet worden uitgedaagd door andere godsdiensten of de conclusies van de natuurwetenschappen.
Anthropologen van religie zijn niet bezig met het ontdekken van de waarheid of onwaarheid van religie. Zij zijn meer geïnteresseerd in de wijze waarop religieuze ideeën uitdrukking geven aan de kosmologie van een volk, d.w.z. opvattingen over hoe het universum is georganiseerd en over de rol van de mens in de wereld. Velen bestuderen rituelen waarin symbolen zijn verwerkt, en merken op hoe deze vaak helpen gemeenschappen bijeen te brengen in tijden van crisis of op bijzondere momenten op de kalender. Ook de handelingen van religieuze specialisten, of het nu priesters, profeten, sjamanen of mediums van geesten zijn, worden onderzocht. In vele samenlevingen spelen deze specialisten zowel een belangrijke politieke en economische als een religieuze rol.
Tekst geschreven door dr. Simon Coleman (gereproduceerd met toestemming van de auteur)
Postgraduate Degrees in the UK
University of Aberdeen
Recommended Resources
Films
De volgende trailer is voor Holy Hustlers een film gedistribueerd door het Royal Anthropological Institute.
HOLY HUSTLERS
Regisseur Richard Werbner
Release 2009
Lengte 53 min
Locatie Botwana / Afrika
Ethnische groep Pan-etnisch; Twana, Kalanga, Tswapong, Birwa, Kgaladi
Taal Engels, Twana, Kalanga (Engelse ondertiteling)
Universiteit Universiteit van Manchester
Charismatische, straatwijze jonge mannen, levend in de hoofdstad van Botswana, beheersen het profetische domein in Eloyi, hun apostolische geloofsgenezende kerk, in een tijd van escalerende crisis. Bittere, zondige beschuldigingen verdelen de aartsbisschop van Eloyi, die in het dorp woont, en zijn zoon, de bisschop die in de stad woont. De kerk zelf, die wordt gezien als ‘ondermijnd’, splitst zich op. Geïnspireerd door de Heilige Geest zien we profeten in trance, wervelend in extase, biddend, op hol geslagen in exorcisme en de pijn van patiënten voelend in hun eigen lichaam. Maar naast empathie en medeleven, zijn profeten ook druk bezig met shockeren. Deze film belicht de creatieve spanning tussen heiligheid en drukte door te laten zien hoe, in de crisistijd van deze apostolische kerk, stadsprofeten zich krachtig doen gelden omdat ze zowel heilig zijn als drukte maken.
Het Koninklijk Antropologisch Instituut (RAI) heeft een van de grootste etnografische filmbibliotheken van Europa. Films kunnen worden gehuurd, verkocht of uitgeleend voor educatieve en academische doeleinden. Klik hier voor een lijst van films die de RAI distribueert over antropologie van religie.
Algemeen
http://www.as.ua.edu/ant/Faculty/murphy/419/419www.htm – een website met links, samengesteld door M.D.Murphy, over talrijke religies en religieuze praktijken over de hele wereld.
http://anthro.palomar.edu/religion/default.htm – een handleiding met een inleiding tot volksreligie en magie door Dr. Dennis O’Neil.
http://virtualreligion.net/vri/ – een virtuele index met uitgebreide links, onderhouden door de godsdienstafdeling van de Rutgers University.
http://www.archaeolink.com/anthropology_of_religion_religio.htm – een wesbite met artikelen en links over antropologie en godsdienstgeschiedenis.
http://www.bbc.co.uk/religion/ – de webpagina over godsdiensten en ethiek van de BBC.
Boeken
Anthropologie en religie: What We Know, Think, and Question
Winzeler, L. Robert (AltaMira Press, 2008)
The Anthropology of Religion, 2nd Revised Edition
door Fiona Bowie (Blackwell Publishing, 2005)
Religion and Anthropology: A critical Introduction
Door: Brian Morris (Cambridge University Press, 2005)
Professionele organisaties, groepen en verenigingen
American Academy of Religion- ’s werelds grootste vereniging van academici die onderzoek doen naar of lesgeven over onderwerpen die verband houden met religie.
European Association for Social Anthropologists – EASA heeft een sectie Antropologie van de Religie die een eigen list-serve beheert.
C-SAP- The Subject Network for Sociology, Anthropology and Politics – heeft een netwerk dat het onderwijs in de antropologie van religie bespreekt.
Society for the Anthropology of Religion – een belangengroep van de American Anthropological Association die tot doel heeft het onderwijs in en het onderzoek naar de antropologische studie van religie te vergemakkelijken.