Archibald Leman Cochrane, roepnaam Archie Cochrane, (geboren 12 januari 1909, Galashiels, Schotland – overleden 18 juni 1988, Dorset, Engeland), Brits arts die een grote bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkeling van de epidemiologie, de noodzaak heeft benadrukt van gerandomiseerde controleproeven (RCT’s) in medische studies, en een pionier was op het gebied van evidence-based medicine. Zijn ideeën leidden uiteindelijk tot de oprichting van de internationale Cochrane Collaboration, die de resultaten van klinische proeven en andere studies op alle terreinen van de geneeskunde opspoort, evalueert en samenvat.
Cochrane werd geboren in een welgestelde tweed-fabrikantenfamilie in Schotland. Hij behaalde in 1930 een eerste graad in de natuurwetenschappen aan het King’s College, Cambridge, en zette zijn studie aan de universiteit voort als student laboratoriumonderzoek. Na een onderbreking waarin hij in Europa psychoanalyse onderging bij Theodor Reik en van hem een opleiding op dit gebied kreeg, begon Cochrane in 1934 zijn medische opleiding aan het University College Hospital in Londen. Hij onderbrak zijn studie in 1936 om medische steun te verlenen aan de Republikeinse troepen in de Spaanse Burgeroorlog (1936-39); hij diende eerst in een veldambulance-eenheid van het Spaans Medisch Hulpcomité en sloot zich daarna aan bij een medische eenheid van de Internationale Brigade. Hij keerde terug naar Groot-Brittannië in 1937 en voltooide zijn medische graad het volgende jaar.
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939, meldde Cochrane zich aan en diende als kapitein in het Royal Army Medical Corps. Tijdens zijn dienst in Kreta, Griekenland, in 1941, werd hij gevangen genomen door de Duitsers. De rest van de oorlog was hij medisch officier in verschillende krijgsgevangenkampen in Griekenland en Duitsland. Veel gevangenen die hij behandelde leden aan tuberculose, en hij raakte geïnteresseerd in het bestuderen van deze ziekte. Tijdens zijn gevangenschap slaagde hij erin een klinische proef uit te voeren met 20 van zijn medegevangenen die leden aan oedeem in de onderste ledematen, en hij overtuigde hun gijzelnemers ervan voedingssupplementen te verstrekken om de gezondheid van de gevangenen te verbeteren. Na de oorlog bezocht Cochrane, dankzij een Rockefeller-beurs in preventieve geneeskunde, de London School of Hygiene & Tropical Medicine en, in 1947, het Henry Phipps Institute in Philadelphia, om de epidemiologie van tuberculose te bestuderen.
Teruggekeerd in het Verenigd Koninkrijk, was Cochrane van 1948 tot 1960 lid van de Medical Research Council (MRC) Pneumoconiosis Research Unit in Penarth, Wales. Zijn werk bij de raad omvatte de studie en classificatie van pneumoconiose, een veel voorkomende beroeps-longziekte van kolenmijnwerkers in Wales. Cochrane raakte steeds meer geïnteresseerd in de reproduceerbaarheid van alle klinische en aanverwante metingen, alsmede in vele aspecten van de veldepidemiologie, zoals de standaardisatie van verzamelde gegevens en de validatie van diagnoses. Hij bleef zich inzetten voor het verkrijgen van de best mogelijke resultaten van zijn epidemiologische studies en voltooide later 20- en 30-jarige follow-ups van zijn oorspronkelijke studiepopulatie.
In 1960 werd Cochrane benoemd tot David Davies-leerstoel voor tuberculose en ziekten van de borstkas aan de Welsh National School of Medicine in Cardiff. Hij werd ook directeur van de Medical Research Council Epidemiology Research Unit. In 1972 kende de Nuffield Provincial Hospitals Trust Cochrane zijn Rock Carling fellowship toe; zijn fellowship-lezing, “Effectiveness and Efficiency: Random Reflections on Health Services,” werd vervolgens gepubliceerd als een boek dat invloedrijk werd in het veld. In het boek benadrukte Cochrane de noodzaak om het bewijs uit RCT’s te gebruiken.
Cochrane’s ideeën waren instrumenteel in de 1993 oprichting van de Cochrane Collaboration, een internationale non-profit organisatie naar hem vernoemd. De Cochrane Collaboration voert systematische reviews uit van interventies in de gezondheidszorg (zoals geneesmiddelen, supplementen, vaccinaties, tests en behandelingen) en publiceert deze reviews, en bevordert klinische proeven en studies van interventies. Het belangrijkste product is de Cochrane Database of Systematic Reviews, die elk kwartaal wordt gepubliceerd als onderdeel van de Cochrane Library, een verzameling databases die door de organisatie wordt onderhouden.