Wij leggen uit wat communicatie is, de soorten, functies, elementen en kenmerken ervan. Ook, wat zijn de middelen van communicatie.
Wat is communicatie?
Communicatie is de vrijwillige handeling van het overbrengen van informatie tussen levende wezens. Communicatie is aan alle levende wezens eigen, in de een of andere vorm, voor verschillende doeleinden en strategieën, of het nu micro-organismen zijn die chemische signalen uitwisselen, vogels die gezang uitwisselen, of mensen die stukjes taal uitwisselen.
Leven houdt noodzakelijkerwijs communicatie in, hoewel niet alle levensvormen op dezelfde manier of met hetzelfde doel communiceren: een dier communiceert met een ander dier wanneer het het waarschuwt dat dit zijn territorium is, of wanneer het aan een wijfje te kennen geeft dat het geschikt is om zich voort te planten, bijvoorbeeld.
In het geval van de mens zijn er, naast de natuurlijke vormen van communicatie, de complexe vormen die voortvloeien uit een vorm van taal, zoals verbale taal, waarbij woorden worden gebruikt. Vandaar dat we kunnen spreken van verschillende soorten communicatie, zoals we hieronder zullen zien.
Communicatie is het onderwerp van studie van talrijke disciplines, afhankelijk van de aard ervan en van de actoren die bij het proces betrokken zijn. Het is echter altijd een fundamenteel proces om de relaties tussen levende wezens te begrijpen.
De mens heeft ook geleerd dit natuurlijke proces door middel van technologie na te bootsen: computersystemen kunnen bijvoorbeeld automatisch met elkaar communiceren.
Zie ook: Interpersoonlijke communicatie
Karakteristieken van communicatie
Communicatie wordt in grote lijnen gekenmerkt door het volgende:
- Het is een proces van informatie-uitwisseling, dat plaatsvindt tussen levende wezens (of tussen cybernetische systemen die hen nabootsen). Er zijn veel verschillende vormen van communicatie.
- Tijdens het communicatieve proces zijn verschillende instanties betrokken die “elementen van communicatie” worden genoemd en die aanwezig moeten zijn om communicatie effectief te laten verlopen.
- Het gebeurt over het algemeen op een cyclische manier, d.w.z. het werkt terug, hoewel het ook unidirectioneel kan zijn.
- Het kan veel verschillende algemene doeleinden hebben, maar het gaat bijna altijd om het ontlokken van een gewenste reactie aan de gesprekspartner(s).
Belang van communicatie
Communicatie is een proces dat verwant is aan alle vormen van leven en waarvan het begrip aan de basis ligt van vrijwel alle menselijke kennis. Er is geen enkele levensvorm die niet op de een of andere manier met de buitenwereld communiceert, en daarom hebben we het over een fundamenteel proces in de bekende wereld.
Bovendien zijn we er dankzij de technologie in geslaagd mechanismen te ontwerpen om de communicatie te versterken, te karakteriseren of te moduleren, en daarbij grote ruimtelijke en zelfs temporele afstanden te overbruggen, zodat het een activiteit van centraal belang in het menselijk bestaan is geworden.
Typen communicatie
Communicatie kan worden ingedeeld volgens de mechanismen die worden gebruikt om de boodschap over te brengen, in:
- Verbal communicatie. Dat wat zich afspeelt door middel van woorden, dat wil zeggen door middel van taaltekens. Aangezien mensen de enige dieren zijn met taal, is deze vorm van communicatie exclusief voor mensen.
- Non-verbale communicatie. Communicatie die niet berust op woorden om de boodschap over te brengen, maar op gebaren, bewegingen of geluiden die geen deel uitmaken van een taal, d.w.z. geen tekens zijn. De instinctieve communicatie van dieren valt in deze categorie, evenals de zogenaamde “lichaamstaal” van de mens.
- Schriftelijke communicatie. Hoewel het ook gebruik maakt van spraak om de boodschap over te brengen, plaatsen we het in een aparte categorie omdat het niet onmiddellijk werkt, in de aanwezigheid van zender en ontvanger, maar over temporele afstanden: de zender kan niet meer bestaan en toch wordt zijn boodschap nog steeds overgebracht, zolang er iemand is die in staat en bereid is om het te lezen.
- Biochemische communicatie. In deze categorie plaatsen wij de vormen van communicatie die berusten op de transmissie en ontvangst van chemische signalen, zoals in ons eigen organisme gebeurt, wanneer cellen van de een of andere soort met elkaar communiceren om op georganiseerde wijze te handelen. Uiteraard is deze vorm van communicatie ook een non-verbale vorm.
Elementen van communicatie
Om communicatie te laten bestaan, moeten er enkele elementen aanwezig en beschikbaar zijn, die werken rond het communicatieve circuit, dat wil zeggen, het idee en de komst van informatie, als twee of meer individuen afwisselend hun rol spelen in het verzenden en ontvangen van hun respectievelijke berichten.
Zulk een schakeling geschiedt volgens bepaalde voorwaarden en regels, al naar gelang het geval, doch steeds kunnen daarin dezelfde elementen worden onderkend, te weten:
- Afzender. Degene die het initiatief neemt tot de communicatieve handeling, het creëren, coderen en overbrengen van een boodschap. Bijvoorbeeld: een luidspreker, een radio-omroeper of een grommend dier.
- Ontvanger. Iemand die de boodschap oppikt en in staat is deze te decoderen en te begrijpen, en zo de boodschap opnieuw samen te stellen. Bijvoorbeeld: een luisteraar, een persoon die zijn radio afstemt, of een dier dat het gegrom van een ander waarneemt.
- Bericht. De informatie zelf die wordt doorgegeven, van welke aard dan ook. Bijvoorbeeld: een verzoek om hulp, een radioreclame, of een waarschuwing dat u zich op verboden terrein bevindt.
- Code. De berichtcode is een vorm van encryptie, d.w.z. een taal of betekenissysteem dat dient om het bericht te vertalen. In het geval van verbale communicatie is dit zeer duidelijk, aangezien wij een gemeenschappelijke taal nodig hebben om een boodschap aan de ontvanger over te brengen. Maar andere, veel primitievere, betekenissystemen kunnen codes zijn, zoals het systeem dat grommen associeert met het risico gebeten te worden, meestal gebaseerd op doorleefde ervaring.
- Kanaal. Het communicatiekanaal is het fysieke medium dat wordt gebruikt om de boodschap over te brengen. Dat wil zeggen, de fysieke vorm waarin wij de communicatieve handeling verrichten: de geluidsgolven die het gesproken woord dragen, de letters van inkt op papier, of de chemische impulsen tussen de ene cel en de andere.
Meer op: Elementen van communicatie
Functies van communicatie
Communicatie kan voor verschillende doeleinden plaatsvinden, zoals:
- Informatieve functie. Wanneer het tot doel heeft min of meer objectieve of referentiële informatie te delen, d.w.z. een aspect van de werkelijkheid te beschrijven of een element van de werkelijke wereld aan te wijzen.
- Formatieve functie. Wanneer het bedoeld is om de geest van de ontvanger te beïnvloeden voor pedagogische, vormende of onderwijzende doeleinden, het overbrengen van gewoonten, ideeën of overtuigingen.
- Overtuigende functie. Wanneer hij de spreker wil overtuigen om een standpunt in te nemen of een bepaalde handeling te verrichten. Eenvoudiger gezegd, overtuigend.
- Expressieve functie. Wanneer subjectieve, affectieve of emotionele inhoud van de afzender wordt overgebracht, zonder enige actie van de ontvanger te verwachten, behalve sympathie of emotionele steun.
Barrières voor communicatie
Barrières voor communicatie zijn die gebeurtenissen, omstandigheden of determinanten die, in plaats van de communicatie te bevorderen, haar belemmeren of verhinderen, en de doeltreffendheid van de overbrenging van de boodschap saboteren. Ze kunnen van verschillende types zijn en afhankelijk van verschillende communicatieve elementen, bijvoorbeeld:
- Afzender barrières. Die welke de afzender verhinderen de boodschap op de meest geschikte wijze te coderen of over te brengen, of die welke het prille begin van de communicatieve handeling belemmeren. Bijvoorbeeld: stotteren of spraakgebreken van de verzender.
- Belemmeringen voor de ontvanger. die verhinderen dat de ontvanger de uitgezonden boodschap correct begrijpt of decodeert. Bijvoorbeeld: doofheid van de ontvanger, of het feit dat de ontvanger niet dezelfde code spreekt als de verzender.
- Kanaalbarrières. die specifiek zijn voor de omgeving of context, en die de communicatie belemmeren. Bijvoorbeeld: omgevingslawaai, het gebruik van maskers of de aanwezigheid van afleidende elementen tussen verzender en ontvanger.
Volgende in: Communicatiebarrières
Media
Media zijn apparaten, instrumenten of mechanismen die, wanneer zij op de juiste wijze worden gebruikt, de communicatie tussen een zender en een of meer ontvangers vergemakkelijken.
Van een massamedium is sprake wanneer er grote aantallen ontvangers zijn die met één zender corresponderen. Voorbeelden van massamedia zijn: telefoon, e-mail, krant, bioscoop, televisie, enz.
Referenties:
- “Communicatie” op Wikipedia.
- “Het communicatiecircuit” (video) op Aula365.
- “Elementos de la comunicación” in Instituto Nacional de Tecnologías Educativas y Formación del Profesorado (Spanje).
- “Medios de comunicación” in Portal Educativo.
- “Communication (Social Behaviour)” in The Encyclopaedia Britannica.
Laatst bewerkt: 16 september 2020. Hoe te citeren: “Communicatie”. Auteur: María Estela Raffino. Uit: Argentinië. Naar: Concepto.de. Verkrijgbaar bij: https://concepto.de/comunicacion/. Bereikbaar: 25 maart 2021.