Een icoon van de Chinese mode in de wereld van vandaag, de cheongsam heeft eigenlijk een geschiedenis die zijn wortels heeft in de globalisering en de opkomst van het feminisme in China in het begin van de 20e eeuw. Na de ineenstorting van de Qing-dynastie opende de gesloten Chinese samenleving haar deuren naar de wereld en begon de snelle globalisering en modernisering haar intrede te doen. Als gevolg daarvan kregen vrouwen meer vrijheid en begonnen zij lange mannengewaden te dragen (bekend als qipao, die tijdens de Qing-dynastie werden gedragen door de Manchu-adel) als feministisch statement. Van daaruit evolueerde het in een meer nauwsluitende jurk die het silhouet van de westerse stijl integreerde met behoud van de traditionele Chinese stijl van kraag, knopen en zoom, evenals de zijde die werd gebruikt om de jurken te maken.
Zoals de vechtsporten, heeft de cheongsam veel van zijn populariteit te danken aan de entertainmentwereld die Hollywood is. “Aziatische thema’s zijn sinds 1900 steeds vaker in films te zien geweest, waarin verschillende culturele entiteiten die met Azië verbonden zijn (China is de meest voorkomende), vechtsporten, etnische kostuums en filosofie om er maar een paar te noemen, worden getoond. Wat ik fascinerend vond was de kritisch verschillende rol die kostuums speelden in vergelijking met al het andere.
Focus op de cheongsam, wat het onderscheidt als een representatie van de Chinese identiteit is de kraag en de knopen, en ondanks dat het vele variaties heeft gehad door de geschiedenis heen, is het bovenste deel van de cheongsam (de kraag en het knopenontwerp) altijd hetzelfde gebleven omdat het de culturele identiteit van het kledingstuk behield. In tegenstelling tot andere culturele entiteiten vertegenwoordigen etnische kostuums expliciet de identiteit van de cultuur en stellen zij de drager in staat die identiteit te belichamen. In de meeste films waarin aspecten van de Chinese cultuur worden uitgebeeld, dragen de personages een of andere cheongsam, maar één voorbeeld heeft mijn gedachten echt beïnvloed over hoe films etnische kostuums gebruiken als een manier voor acteurs, van welk ras ook, om de culturele identiteit van het personage te belichamen op een manier die niet helemaal eerlijk is. Dragon Seed, gebaseerd op een bestseller, zou in de wereld van vandaag door het publiek worden verscheurd om het simpele feit dat de hoofdrolspeelster, Katherine Hepburn, “yellowface” droeg om een Chinese vrouw uit te beelden in een Chinees dorp tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zelfs met de gruwelijk racistische veranderingen die aan haar gezicht werden aangebracht, waarvan de schuine oogleden de belangrijkste waren, zag zij er natuurlijk blank uit, en het enige deel van haar uiterlijk dat een Chinese identiteit verbeeldde waren de kostuums die zij droeg, waaronder een zeer vroege variant van de cheongsam.
De conclusie die ik uit dit denkproces trok, is iets dat in de klas werd gezegd, namelijk dat toe-eigening niet bestaat in het aanpassen en leren van de praktijk, maar door de manier waarop die wordt gereproduceerd en opnieuw op de markt wordt gebracht. Ik interpreteer dit zo dat er geen sprake is van toe-eigening wanneer iemand de cultuur leert kennen en er inspiratie uit put, maar wanneer iemand een cultureel fenomeen gebruikt om er leven in te blazen en stereotypen die met die cultuur samenhangen om onethische redenen in stand te houden. Wat dit laat zien is dat er een goede en een verkeerde manier is om van verschillende culturen te genieten, en Dragon Seed is zeker een eye-openend voorbeeld van de verkeerde manier.
De juiste manier om te genieten van de diversiteit en schoonheid in culturele verschillen is te zien in veel andere films en in de hedendaagse wereld van de high fashion. De cheongsam als kledingstuk heeft bewezen een tijdloze stijl te hebben, gezien de populariteit ervan tot op de dag van vandaag sinds de eerste popularisering in de jaren dertig van de vorige eeuw. Het is gedragen door personages in vele films, waarvan enkele van de meest prominente ‘In the Mood for Love’, ‘Dangerous Liaisons’, en ‘Spider-man’ zijn, evenals door beroemdheden op de rode loper en in tijdschriften. Het wordt ook gedragen door Chinese hoogwaardigheidsbekleders tijdens officiële bezoeken en evenementen, om hun etnische identiteit op het internationale toneel te vertegenwoordigen. Wat de mode-industrie betreft, zijn ze te zien geweest in de collecties van enkele van de grootste merken en ontwerpers ter wereld. Onlangs nog waren cheongsams te zien in de najaarscollectie 2016 van Dolce & Gabanna en de najaarscollectie 2017 van Gucci, en vele andere.
