Chico Mendes, oorspronkelijke naam Francisco Alves Mendes, Jr., (geboren 15 december 1944, Xapuri, Acre, Brazilië-gestorven 22 december 1988, Xapuri), Braziliaans vakbondsleider en natuurbeschermer die opkwam voor de belangen van de seringueiros, of rubberboomtappers, in de Amazonestaat Acre, en opriep tot landhervorming en behoud van het Amazoneregenwoud. Zijn activisme leverde hem erkenning op in Brazilië en daarbuiten, maar wekte ook de vijandschap op van plaatselijke veeboeren, die hem uiteindelijk lieten vermoorden.
Mendes kreeg geen formele opleiding. Als jongen werkte hij naast zijn vader in de rubbertappersbranche, vlak voordat de prijzen voor natuurrubber daalden en de werkomstandigheden voor de seringueiros verslechterden. De tappers werden van hun land verdreven dat vervolgens werd verkocht, gekapt en verbrand om er vee te laten grazen. Hij verdedigde de rechten van de seringueiros en hielp in het begin van de jaren 1970 bij het oprichten van de Xapuri Rural Workers Union, waarvan hij later voorzitter werd. De strijd van de arbeiders verenigde zich al snel met het verzet tegen de wijdverbreide ontbossing, waarbij Mendes en andere activisten voor tractoren en kettingzagen gingen staan om de vernietiging tegen te houden, een techniek die bekend staat als de empate, of standoff.
In 1985 richtten Mendes en andere leiders de Nationale Raad van Rubbertappers op in Brasilia, en Mendes werd al snel de woordvoerder van de seringueiros in het hele land. Hij benadrukte de noodzaak om bosreservaten aan te leggen waaruit een verscheidenheid aan producten duurzaam zou kunnen worden gewonnen ten voordele van de boeren- en inheemse gemeenschappen. In 1987 nodigden het Environmental Defense Fund en de National Wildlife Federation Mendes uit om de jaarlijkse conferentie van de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) in Washington, D.C. bij te wonen, waar hij voor leden van het Congres sprak over een door de IDB gefinancierd wegenproject in Acre dat het regenwoud en zijn bewoners bedreigde. Zowel de IDB als de Wereldbank steunden vervolgens het idee om extractiereservaten aan te leggen. Onder internationale druk creëerde de Braziliaanse regering in 1988 het eerste extractiereservaat.
Na vele andere onderscheidingen ontving Mendes in 1987 de Global 500 Award van het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) voor milieu-activisme ondanks immense sociale, politieke en logistieke obstakels. In december 1988 werd hij voor zijn huis in Xapuri doodgeschoten. Vechten voor het bos: Chico Mendes in his own words werd postuum gepubliceerd, in 1989.