Laat uw foto van het Cockayne-syndroom zien
Wat is het Cockayne-syndroom?
Het Cockayne-syndroom is een zeldzame genetische, multisysteem degeneratieve aandoening die zich presenteert met microcefalie, groeistoornissen, lichtgevoeligheid en kenmerken van voortijdige veroudering.
Wie krijgt het Cockayne syndroom?
Cockayne syndroom is een autosomaal recessieve genetische aandoening die alle rassen en beide geslachten in gelijke mate treft. Het heeft een wereldwijde prevalentie van ongeveer 2,5 gevallen per miljoen, en een incidentie van 1 op 250.000 levendgeborenen.
Wat veroorzaakt Cockayne syndroom?
Cockayne syndroom is het gevolg van mutaties in excision repair cross complementation (ERCC) genen. Er is een aanzienlijke genetische heterogeniteit. Het is geclassificeerd als CSA en CSB op basis van het aangedane gen, respectievelijk ERCC8 of ERCC6. CSB als gevolg van ERCC6-mutaties komt in 80% van de gevallen voor bij het Cockayne-syndroom. Xeroderma pigmentosum-Cockayne syndroom overlap (XP/CS) complex is een apart genotype/fenotype met mutaties in andere ERCC genen (ERCC2, ERCC3, XPD).
Mutaties in ERCC genen kunnen leiden tot defect DNA reparatie na blootstelling aan UV straling. De pathogenese van het Cockayne-syndroom is echter complexer dan dit, aangezien veranderingen al bij de foetus en bij de geboorte kunnen worden waargenomen voordat er sprake is geweest van blootstelling aan UV-straling, en doorgaans het zenuwstelsel betreffen in cellen die nooit aan UV-straling zijn blootgesteld. Klinisch lijkt het Cockayne-syndroom op mitochondriale ziekten.
Genetica van het Cockayne-syndroom
Wat zijn de klinische kenmerken van het Cockayne-syndroom?
Het Cockayne-syndroom wordt gekenmerkt door microcefalie en groeiachterstand na de geboorte, in combinatie met andere klinische verschijnselen. Het wordt ingedeeld in drie typen op basis van de leeftijd van presentatie en klinische kenmerken, maar dit hoeft niet noodzakelijkerwijs te correleren met de genetische classificatie.
- Cockayne syndroom type 1 (CS-1) – klassieke vorm presenteert zich in de vroege kindertijd (1-2 jaar oud) na een normale intra-uteriene ontwikkeling en groei.
- Cockayne syndroom type 2 (CS-2) – ernstige vorm presenteert zich bij de geboorte of vroege kindertijd, meestal met intra-uteriene groeifalen.
- Cockayne-syndroom type 3 (CS-3) – milde of atypische vorm met late presentatie na de leeftijd van 2 jaar.
Er is echter aanzienlijke fenotypische variabiliteit, zelfs tussen getroffen broers en zussen met hetzelfde genotype, en er is een continu spectrum van klinische kenmerken.
Cutane kenmerken van Cockayne syndroom
- Fotogevoeligheid* – belangrijk diagnostisch kenmerk, maar variabel in mate, inclusief zonnebrand bij zelfs minimale blootstelling.
- Koude extremiteiten* – aanhoudend koude handen en voeten die onevenredig groot kunnen zijn
- Verlies van onderhuids vet*
- Vroegtijdige veroudering van de huid met rimpels
- Dun, droog haar met vroegtijdige vergrijzing
- Hypohidrosis.
Gemeenschappelijke kenmerken van Cockayne syndroom
- Typische gelaatstrekken* – spitse neus, diepe ingevallen ogen, progeria-achtige kenmerken
- Bilateraal sensorineuraal hoge tonen gehoorverlies*
- intentietremor*
- gewrichtscontracturen* – meestal van de onderste ledematen
- staar op de leeftijd van 4 jaar*
- proportioneel klein gestalte
- De vroege ontwikkeling kan normaal lijken, maar latere vertragingen zullen resulteren in progressieve verslechtering van gedrag en intellect
- Ogen – naast cataract is progressieve ‘zout en peper patroon’ retinale pigmentatie karakteristiek voor Cockayne syndroom. Andere oogsymptomen die gemeld worden zijn nystagmus en strabismus.
Wat zijn de complicaties van het Cockayne syndroom?
Complicaties als gevolg van het Cockayne syndroom kunnen onder meer de volgende zijn:
- Tandafwijkingen – cariës, glazuurhypoplasie, abnormale tandvorm, of aantal
- Hypertensie
- Nierfalen
- Premature atherosclerose
- Gastro-oesofageale reflux kan ernstig zijn en voedingsproblemen veroorzaken
- Progressieve perifere motorische en sensorische neuropathie die moeilijkheden veroorzaakt bij het lopen, blaas- en darmstoornissen
- Huidkanker, maar geen andere maligniteiten
- A Acuut, soms fataal, leverfalen als gevolg van metronidazol, dat daarom gecontra-indiceerd is bij het Cockayne-syndroom.
Hoe wordt Cockayne syndroom gediagnosticeerd?
Cockayne syndroom moet worden verdacht bij een kind met postnatale failure to thrive, microcefalie, en twee van de andere sterretjes (*) klinische bevindingen.
Diagnose wordt bevestigd door genetisch onderzoek en het aantonen van mutaties in de ERCC genen. Dit kan leiden tot genetisch onderzoek bij de ouders en prenatale diagnose bij volgende zwangerschappen.
CT- en MRI-scans kunnen een verscheidenheid aan neuropathologieën aantonen, waaronder ernstige cerebrale witte stof atrofie die leidt tot microcefalie, cerebellaire atrofie, basale ganglia calcificatie, en fragmentarische demyelinisatie (’tigroid leukodystrofie’).
Wat is de differentiële diagnose voor Cockayne syndroom?
- Xeroderma pigmentosum
- Progeria
- Rothmund-Thomson syndroom
- Bloom syndroom.
Wat is de behandeling van het Cockayne syndroom?
Er is geen genezing voor het Cockayne syndroom. De behandeling is ondersteunend en gericht op het voorkomen en beheersen van complicaties.
Algemene maatregelen
- Bescherming tegen de zon voor huid en ogen
- Fysiotherapie/arbeidstherapie
- Voedingsondersteuning.
Specifieke maatregelen
Regulier toezicht wordt aanbevolen voor de ontwikkeling van complicaties, waaronder:
- Tandverzorging
- Oogverzorging
- Hoorbeoordeling
- Bloeddrukbewaking
- Bloedonderzoek – nierfunctie, leverfunctie, bloedsuiker.
Genetische counseling kan worden aanbevolen voor familieleden.
Wat is de uitkomst bij Cockayne syndroom?
Cockayne syndroom is geassocieerd met een verminderde levensverwachting met een gemiddelde leeftijd bij overlijden van 12 jaar: CS-1, 16 jaar; CS-2, 5 jaar; CS-3, boven de 30 jaar. De meest voorkomende doodsoorzaak zijn respiratoire complicaties zoals longontsteking.