Medische beeldvormende onderzoeken zijn een essentiële stap bij het diagnosticeren en behandelen van ziekte. Computed Tomography (CT), ook bekend als Computerized Axial Tomography (CAT) scans, en Magnetic Resonance Imaging (MRI) scans zijn twee van de meest voorkomende vormen van diagnostische beeldvorming.
De informatie verkregen door CT en MRI scans is direct gekoppeld aan een hogere levensverwachting en dalende sterftecijfers door kanker. Deze scans helpen chirurgen bij het opsporen en beoordelen van tumoren, aneurysma’s, cysten en andere aandoeningen van weke delen.1
In sommige opzichten lijken deze beeldvormingsprocessen sterk op elkaar. Zowel CT als MRI maken dwarsdoorsnedebeelden van het inwendige van het lichaam, maar zij bereiken dit met zeer verschillende methoden.
Een arts moet beslissen welke beeldvormingsmethode het beste is voor een individuele patiënt. Dit kan afhangen van het gebied van het lichaam dat wordt afgebeeld, de gezondheid van de patiënt geschiedenis, en de urgentie waarin de beelden nodig zijn.
Wat is een CT-scan?
Een CT-scan maakt gebruik van röntgenstralen, genomen onder meerdere verschillende hoeken, om een zeer gedetailleerde dwarsdoorsnede beeld van een inwendig gebied van het lichaam te produceren. Deze röntgenstralen kunnen verschillende niveaus van dichtheid en weefsels binnen een vast orgaan zien, wat uiterst nauwkeurige informatie oplevert.
Een computer combineert deze beelden vervolgens tot een gedetailleerd, 3-dimensionaal beeld van de binnenkant van het lichaam. Dit 3D-beeld toont eventuele afwijkingen of tumoren. Soms gebruikt een arts een contrastmiddel dat via een infuus kan worden ingespoten of door de patiënt kan worden ingeslikt om meer contrast en detail in de beelden te krijgen.
CT-scans worden vaak gebruikt wanneer een beeld nodig is van het hoofd (hersenen en de bloedvaten, ogen, binnenoor en sinussen), de borstkas (hart en longen), het skelet (nek, schouders en wervelkolom), bekken, heupen, voortplantingssysteem, blaas en maagdarmkanaal.
Doctoren gebruiken CT-scans vaak om tumorafwijkingen en massa’s die kanker zouden kunnen zijn, op te sporen. Ze kunnen deze beelden ook gebruiken om het stadium van de kanker te bepalen; of de kanker is uitgezaaid en of de werking van uw organen verandert. Deze informatie helpt artsen de juiste plaats voor een biopsie te vinden, de beste behandelingsplannen te kiezen en bestralingstherapie te plannen.
Met de voortschrijdende technologieën van vandaag zijn CT-scans aangepast om het comfort van de patiënt te vergroten en snellere scantijden te produceren, terwijl ze nog steeds beelden met een hoge resolutie genereren.
Wat is een MRI-scan?
Een MRI-scan maakt gebruik van krachtige magnetische velden en radiofrequente (RF) pulsen om gedetailleerde beelden van organen, zachte weefsels, bot en andere inwendige lichaamsstructuren te produceren. Het unieke aan MRI-beeldvorming is dat bij dit proces geen ioniserende straling wordt gebruikt tijdens de scan, in tegenstelling tot CT-scans, röntgenstralen en mammogrammen.
Wanneer een MRI-machine in gebruik is, creëert deze een magnetisch veld dat waterstofatomen in het lichaam van de patiënt op een rij zet. Een deel van de atomen blijft echter op de normale manier ronddraaien. Wanneer radiofrequente golven worden toegevoegd, gaan deze atomen in de tegenovergestelde richting tollen. Zodra de RF-golven worden uitgeschakeld, keren deze atomen terug naar hun normale positie en zenden energie uit. Deze energie zendt signalen naar de computer die vervolgens wiskundige formules gebruikt om de signalen om te zetten in beelden.2
Er zijn veel verschillende soorten MRI, zoals:
- abdominale MRI
- cervicale MRI
- borst MRI
- craniale MRI
- hart MRI
- lumbale MRI
- bekken MRI
Ondanks dat MRI-machines zeer hoogwaardige beelden produceren, zijn ze soms beperkt vanwege de tijd die nodig is om een scan te maken, en omdat sommige patiënten claustrofobie ervaren wanneer ze in de MRI zijn.
Vergelijking van de veiligheid van CT- en MRI-scans
Straling
Een belangrijk verschil tussen CT- en MRI-scans is dat CT-scans patiënten blootstellen aan ioniserende straling, terwijl een MRI dat niet doet. De hoeveelheid straling die bij dit onderzoek wordt gebruikt, is groter dan bij een röntgenfoto. Daarom verhoogt een CT-scan uw risico op kanker enigszins.
Er zijn een aantal factoren die het effect van de straling van een CT-scan bepalen:
- de dosis van de straling
- de frequentie van de blootstelling
- de leeftijd van een patiënt
- het geslacht van een patiënt
- de grootte van de patiënt
- het specifieke ontwerp van de scanner die wordt gebruikt
Het lage stralingsniveau waaraan een patiënt wordt blootgesteld tijdens een CT-scan, wordt gemeten in eenheden die millisievert (mSv) worden genoemd. Volgens het Nuclear Regulatory Committee van de Verenigde Staten is de gemiddelde jaarlijkse blootstelling van een persoon uit natuurlijke bronnen 3,1 mSv. Tijdens een CT-scan van het hoofd wordt een patiënt blootgesteld aan 2 mSv; minder dan de jaarlijkse hoeveelheid natuurlijke blootstelling.2
Dit is aanvaardbaar omdat het menselijk lichaam deze hoeveelheid stralingsschade op natuurlijke wijze in één jaar kan herstellen.
Een studie van Smith-Bindman e.a., concludeerde echter dat stralingsdoses van veel uitgevoerde CT-scans hoger en meer variabel zijn dan velen denken. In dit onderzoek werd geschat dat ongeveer 1 op 270 vrouwen en 1 op 600 mannen die op 40-jarige leeftijd een CT-scan voor coronaire angiografie ondergingen, kanker zullen ontwikkelen als gevolg van die CT-scan. Voor patiënten die in de 20 zijn verdubbelen de risico’s ongeveer, en voor patiënten die in de 60 zijn, zijn de risico’s ongeveer 50% lager.3
Bovendien wordt het vrouwen die zwanger zijn afgeraden een CT-scan te ondergaan. Er is niet veel onderzoek rond zwangerschappen en CT-scans, maar straling tijdens de zwangerschap kan het risico op aangeboren afwijkingen verhogen.
Ondanks dat de stralingsdosis van een CT-scan zo laag is en uw risico om kanker te krijgen door de scan zo klein, adviseert het American College of Radiology om geen CT-beeldvorming te doen tenzij er een duidelijk medisch voordeel is.
Allergieën
Voordat u zowel een MRI-scan als een CT-scan ondergaat, is het van groot belang dat u uw arts informeert over eventuele allergieën die u hebt. Om de duidelijkste en meest informatieve beelden te verkrijgen, voegen artsen soms contrast toe aan een scan. Dit kan in twee vormen gebeuren; het drinken van een glas oraal contrast of het intraveneus inspuiten van contrast.
Oraal contrast is een vloeistof die ofwel barium bevat ofwel een stof die Gastrografin wordt genoemd (diatrizoaat meglumine en diatrizoaat natrium vloeistof). Beide zijn chemicaliën die chirurgen helpen een beter beeld van uw maag en darmen te krijgen.
De intraveneuze contrastkleurstof wordt ingespoten om bloedvaten, organen en andere weke delen structuren te markeren. Ook dit is waarschijnlijk een jodiumhoudende kleurstof.
Voor patiënten die toch een allergische reactie ervaren, zijn de meeste symptomen mild en omvatten een huiduitslag of jeuk. Het is echter nog steeds het beste om uw arts te informeren over eventuele allergieën die u hebt, omdat ze levensbedreigend kunnen worden.
Metaal in het lichaam
MRI’s vertrouwen op extreem sterke magneten in hun beeldvormingsproces. Daarom mag er nooit metaal in een MRI komen wanneer deze in gebruik is, wat voor sommige patiënten problemen kan opleveren.
Patiënten die een pacemaker of defibrillator hebben, kunnen problemen ondervinden, omdat de MRI-magneten storingen kunnen veroorzaken in deze apparaten die op batterijen werken. Bovendien zijn sommige implantaten of orthopedische hardware van metaal niet compatibel met MRI, vooral oudere types.
Patiënten die niet zeker weten of ze metalen fragmenten in hun lichaam hebben, zoals oorlogsscherven of verwondingen door metaalbewerking, moeten een röntgenfoto laten maken voorafgaand aan hun MRI.
Dit zijn enkele voorbeelden van zaken die niet veilig of verenigbaar zijn met MRI-scans:2
- kunstmatige metalen hartkleppen
- kunstmatige gewrichten
- cochleaire implantaten
- gebitten/tanden met magnetische houders
- geïmplanteerde metalen draden, staven, schroeven of platen
- permanente cosmetica of tatoeages
- chirurgische clips of nietjes.
Andere bijwerkingen die patiënten kunnen ondervinden bij het ondergaan van een CT- of MRI-scan zijn onder meer: 4
- misselijkheid
- pijn van de naald op de plaats van de IV-injectie
- hoofdpijn die zich enkele uren na afloop van het onderzoek ontwikkelt
- lage bloeddruk
- flauwvallen of zich licht in het hoofd voelen (dit komt zelden voor)
De doeltreffendheid van CT en MRI
Veel patiënten zijn geïnteresseerd in de doeltreffendheid van een CT- of MRI-scan bij het diagnosticeren van kanker. In de meeste gevallen wordt kanker echter definitief gediagnosticeerd door een weefselbiopsie. CT- en MRI-scans kunnen weefselafwijkingen tonen die waarschijnlijk tumoren zijn, maar het is geen definitief diagnostisch hulpmiddel voor kanker.
De beelden die door zowel CT- als MRI-scans worden geproduceerd, kunnen worden gebruikt om de beste plaats te bepalen voor het nemen van een biopsie om de definitieve diagnose kanker te stellen. Zodra kanker bij een patiënt is vastgesteld, geven deze scans de oncoloog nauwkeurige informatie over het stadium van de kanker en waar deze zich in het lichaam heeft verspreid.
Een omstandigheid waarin CT-scans uitblinken ten opzichte van MRI-scans is wanneer chirurgen snel beelden van de hersenen moeten maken. De meeste MRI-machines kunnen de hersenen niet snel scannen om de oorzaak van een beroerte vast te stellen. In feite worden MRI-machines in geen enkele noodsituatie gebruikt.
CT-scans kunnen snel werken, meestal binnen 5 minuten, waardoor artsen nuttige informatie krijgen op het moment dat ze die nodig hebben. Daarom zijn CT-scans aanwezig op de meeste spoedeisende hulpafdelingen, en ze zijn ook het beste in het tonen van botbreuken, bloed, en orgaanletsels. Dit is ook de voorkeurstest bij het in beeld brengen van de longen en de buik.
Een MRI-scan wordt meestal gereserveerd voor niet-spoedeisende situaties, aangezien dit type scan overal tussen 15 minuten en 2 uur kan duren. Wanneer tijd geen probleem is, wordt een MRI gebruikt om de hersenen te scannen. MRI’s zijn de beste optie wanneer de chirurg op zoek is naar kanker, oorzaken van dementie, of neurologische ziekten. MRI is meestal ook de keuze van de chirurg wanneer hij het ruggenmerg en de zenuwen in beeld brengt en pezen en ligamenten laat zien.
De beelden van beide scans zijn zeer effectief in het verschaffen van vitale informatie tijdens operaties, vooral wanneer chirurgen aneurysma’s en tumoren verwijderen. Informatie verkregen uit CT- en MR-scans geven chirurgen de precieze locatie van deze afwijkingen, waardoor ze met vertrouwen door het gebied kunnen navigeren.
Hoewel CT- en MRI-scans het risico van kleine bijwerkingen hebben, worden ze over het algemeen beschouwd als volledig pijnloos en veilig voor iedereen. Bovendien zijn deze machines toonaangevend op het gebied van beeldvormingstechnologie; ze bieden patiënten de beste opties voor beeldvormende zorg op de markt. Wanneer u een CT- of MRI-scan overweegt, is het verstandig om vragen te stellen, uw onderzoek te doen en te vertrouwen op de aanbevelingen van uw arts, om een positieve beeldvormingservaring te hebben.
- McCollough PhD, C. H. (2018, March, 6) CT Scans: Zijn ze veilig? https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/ct-scan/expert-answers/ct-scans/faq-20057860
- Davis PhD, C. P. CT Scan vs. MRI Verschillen tussen machines, kosten, gebruik. https://www.medicinenet.com/ct_scan_vs_mri/article.htm#how_does_an_mri_magnetic_resonance_imaging_scan_work
- Curejoy Editorial. (2018, januari, 5) Hoeveel MRI’s, X-Rays, En CT Scans Zijn Veilig In Een Leven. https://www.curejoy.com/content/how-many-mris-xrays-ct-scans-are-safe/
- Halls, S. (2018, juli, 9) Magnetic Resonance Imaging (MRI) and malignancy detection. https://breast-cancer.ca/mri-malnancy/
