Cynognathus, geslacht van uitgestorven geavanceerde therapsiden (zoogdieren en hun verwanten) die als fossielen zijn gevonden in afzettingen uit het Neder-Trias (251 miljoen tot 245,9 miljoen jaar geleden) in Zuid-Afrika en Zuid-Amerika. Cynognathus is representatief voor de Theriodontia, een groep van kynodontische therapsiden waaruit de vroegste zoogdieren zijn voortgekomen.
Courtesy of the American Museum of Natural History, New York
Cynognathus was ongeveer even groot als een moderne wolf en was, net als de wolf, een actief roofdier. Het lichaam van Cynognathus was niet massaal gebouwd. De staart was kort, en de ledematen waren goed onder en dicht tegen het lichaam aangestoken, waardoor een snelle en efficiënte voortbeweging mogelijk was. De schedel was lang en had openingen voor de aanhechting van sterke spieren, die gebruikt werden bij het openen en sluiten van de kaken. De onderkaak werd gedomineerd door het tandbeen; de andere elementen van de onderkaak, kenmerkend voor reptielen, waren relatief gereduceerd, zoals bij zoogdieren en hun naaste verwanten. De tanden waren regionaal op de kaak gespecialiseerd in verschillende vormen, zoals bij zoogdieren. Snijtanden, aangepast aan het knijpen, werden gevolgd door sterk ontwikkelde hoektanden, belangrijke kenmerken bij roofdieren. Van de hoektanden gescheiden door een spleet, of diasteem, was een reeks wangtanden die het voedsel van het dier in kleinere, gemakkelijker door te slikken deeltjes verdeelden. Een goed ontwikkeld secundair gehemelte scheidde de voedselgangen van de ademhalingswegen. De wervelkolom was goed gedifferentieerd.