Dagelijkse klusjes leren kinderen verantwoordelijkheid te nemen en niet zomaar iets te doen omdat je dat wilt. Ik denk dat dit een geweldige les is voor een vier- (of vijf- of zesjarige) en als deze klusjes gewoonten worden en een naadloos onderdeel van het dagelijks leven gaan vormen, zal iedereen er baat bij hebben.
Dagelijkse klusjes leren kinderen levensvaardigheden. Wat kan er belangrijker zijn? Het is toch zeker onze verantwoordelijkheid als ouders om ervoor te zorgen dat onze kinderen weten hoe ze voor zichzelf en hun omgeving kunnen zorgen – op een manier die bij hun leeftijd past.
Chores gaan een stap verder in praktische levensactiviteiten. Kinderen kunnen (en zullen) de vaardigheden die nodig zijn om hun klusjes te doen, leren door eerder praktisch werk te doen. Een kind dat leert netjes op te vouwen met behulp van Montessori vouwdoeken kan later de vaardigheden in de praktijk brengen en thuis de was opvouwen. En het kind kan het Montessori-gevoel voor orde meenemen en toepassen in de huiselijke omgeving, door zijn kamer netjes te houden, kleren op te bergen, een rommel op te ruimen.
Voor een vierjarige bij ons thuis gaan de dagelijkse klusjes vooral over zelfverzorging. Ze zijn bedoeld om het kind te leren voor zichzelf te zorgen en verantwoordelijkheid te nemen voor bepaalde handelingen. Bij ons thuis zijn deze klusjes verplicht, moeten doen, elke dag.
- Bed opmaken (eigenlijk gewoon het laken/deken oprollen)
- Aankleden (inclusief schoenen aandoen)
- Pyjama opbergen of in de vuile wasmand
- Ontbijtgerei opbergen, placemat en servet
- Tanden poetsen, gezicht wassen, haren borstelen
- Tas klaarzetten, hoed, zonnebrandcrème, waterfles voor school
- Vuilnis in prullenbak/afval in compost
- Opruimen activiteiten (kan inhouden: afvegen tekentafel, opruimen papierresten)
- Hang handdoeken op (van bad/douche)
- Breng schoenen en vuile kleren weg
- Hang petten op, tassen op
- Slaapkamer en werkruimten opruimen
- Morstjes of breukjes opruimen
Horen leert kinderen ook respect. Respect voor zichzelf, anderen en hun omgeving. We houden onze omgeving schoon omdat we er respect voor hebben en voor de noodzaak dat anderen er gebruik van maken. We creëren mooie omgevingen uit respect. Terwijl de bovenstaande klusjes niet onderhandelbaar zijn, is dit het moment om het kind te laten deelnemen aan zoveel mogelijk andere klusjes.
Bij ons thuis hoeft de vierjarige geen extra klusjes te doen, maar hij wordt wel uitgenodigd of gevraagd om ze te doen, misschien niet elke dag, maar wel vaak. Mijn vierjarige is nog in de fase waarin hij veel van deze klusjes leuk vindt en daarom maken we er het beste van en gebruiken we zijn energie en ervaring om hem te leren hoe hij deze dingen moet doen (ze goed doen, met vaardigheid, met enige nauwkeurigheid). Deze dingen zijn allemaal optioneel, worden op een leuke manier gedaan en meestal samen met een ouder of broertje of zusje.
- Afwasmachine leegmaken
- Bestek sorteren
- Dieren eten geven
- Was vouwen
- Vuile kleren naar wasserij brengen
- Was ophangen
- Vuilnis opruimen
- Schrobben, dweilen, harken, eventueel stofzuigen
- Tafel dekken (placemats, bestek, servetten, kan, glazen op tafel)
- Oppervlakken afstoffen/afvegen
- Binnenplanten afstoffen/afvegen
- Spiegels schoonmaken
- Hapjes/maaltijden voorbereiden (groente wassen/snijden/schillen, salade maken)
- Boodschappen wegzetten/helpen met lijstje maken en boodschappen doen
- Planten water geven
- Fruit en groenten uit tuin oogsten, onkruid wieden/mulch in de tuin
- Boeken sorteren en opruimen, speelgoed
- Lakens verschonen/lakens van bed halen/bed opmaken
Ik denk ook dat dit de leeftijd is om kinderen voor te bereiden op extra verantwoordelijkheid. Dus voorlopig is de vierjarige niet verantwoordelijk voor een huisdier, maar wel (grotendeels) voor een paar planten (plantenbakken op ons terras). Het zou nog jaren duren voordat hij de volledige verantwoordelijkheid voor een huisdier zou hebben, maar hij kan wel worden getoond hoe hij water moet bijvullen, zien hoeveel voedsel de huisdieren nodig hebben, wat ze eten.
Van kleuter af aan leren kinderen veel van deze goede gewoonten en dan later is het geen grote sprong voor hen om deze klusjes te doen, het is dan een natuurlijke stap. Naarmate het kind ouder wordt kunnen de klusjes in moeilijkheidsgraad en mogelijk in hoeveelheid toenemen. Bij ons thuis zijn dagelijkse klusjes verwachtingen, deze verwachtingen bouwen we op naarmate het kind ouder wordt.
Mijn oudste is zeven en we hebben nog steeds geen zakgeld, geen beloningen, geen checklist. Door klusjes of verantwoordelijkheden loopt ons leven en ons huis op rolletjes en iedereen moet daar (op de een of andere manier) aan meewerken. Op geen enkele manier doen mijn kinderen al het huishoudelijke werk, maar ze leveren een leeftijdsadequate en echte bijdrage. Het is een win-win situatie.