Honderden branden teisteren het Amazonewoud in Brazilië – de hevigste branden in bijna tien jaar.
De noordelijke staten Roraima, Acre, Rondônia en Amazonas zijn bijzonder zwaar getroffen.
Ook over de grens in Bolivia branden enorme bosbranden, die grote delen van het tropische woud en de savanne verwoesten.
Wat gebeurt er nu precies en hoe erg zijn de bosbranden?
Er zijn dit jaar veel branden geweest
Brazilië – de thuisbasis van meer dan de helft van het Amazoneregenwoud – heeft een hoog aantal branden in 2019 gezien, suggereren gegevens van het Braziliaanse ruimteagentschap.
Het Nationaal Instituut voor Ruimteonderzoek (Inpe) zegt dat zijn satellietgegevens een toename van 76% laten zien ten opzichte van dezelfde periode in 2018.
Uit de officiële cijfers blijkt dat in Brazilië in de eerste acht maanden van het jaar meer dan 87.000 bosbranden zijn geregistreerd – het hoogste aantal sinds 2010. Dat vergelijkt met 49.000 in dezelfde periode in 2018.
Nasa, die Inpe voorziet van zijn actieve brandgegevens, bevestigde opnames van haar satellietsensoren ook dat 2019 het meest actieve jaar in bijna een decennium was geweest.
Hoewel, 2019 is niet het slechtste jaar in de recente geschiedenis. Brazilië kende meer brandactiviteit in de jaren 2000 – in 2005 waren er meer dan 142.000 branden in de eerste acht maanden van het jaar.
Bosbranden zijn gebruikelijk in het Amazonegebied tijdens het droge seizoen, dat loopt van juli tot oktober. Ze kunnen worden veroorzaakt door natuurlijke gebeurtenissen, zoals blikseminslagen, maar dit jaar wordt aangenomen dat de meeste zijn aangestoken door boeren en houthakkers die land vrijmaken voor gewassen of begrazing.
Er was een opmerkelijke toename van grote, intense en aanhoudende branden langs belangrijke wegen in het centrale Braziliaanse Amazonegebied, zei Douglas Morton, hoofd van het Biospheric Sciences Laboratory van Nasa’s Goddard Space Flight Center.
De timing en de locatie van de branden kwamen meer overeen met landontginning dan met regionale droogte, voegde hij eraan toe.
Activisten zeggen dat de anti-milieuretoriek van de Braziliaanse president Jair Bolsonaro dergelijke bomenkapactiviteiten heeft aangemoedigd sinds hij in januari aan de macht kwam.
In antwoord op kritiek in binnen- en buitenland kondigde de heer Bolsonaro aan dat hij het stichten van branden om land vrij te maken gedurende 60 dagen zou verbieden.
De president heeft ook een aanbod van vier vliegtuigen om de branden te bestrijden van de Chileense regering geaccepteerd en heeft 44.000 soldaten ingezet in zeven staten om de branden te bestrijden.
Hij heeft echter een aanbod van de G7 van 22 miljoen dollar (18 miljoen pond) afgewezen na een geschil met de Franse president Emmanuel Macron.
- Hoe zit het met de branden in Bolivia?
- Amazonebranden een wereldwijde crisis, zegt Macron
- ‘Voetbalveld’ Amazonewoud gaat elke minuut verloren
Het noorden van Brazilië is zwaar getroffen
De meeste van de zwaarst getroffen regio’s liggen in het noorden van het land.
Roraima, Acre, Rondônia en Amazonas zagen allemaal een grote procentuele toename van het aantal branden in vergelijking met het gemiddelde over de afgelopen vier jaar (2015-2018).
Roraima zag een toename van 141%, Acre 138%, Rondônia 115% en Amazonas 81%. Mato Grosso do Sul, verder naar het zuiden, zag een stijging van 114%.
Amazonas, de grootste staat van Brazilië, heeft de noodtoestand uitgeroepen.
- Braziliaanse branden vragen om ‘gebed’ voor Amazone regenwoud
- Braziliaanse Bolsonaro doet ontbossingsgegevens af als ‘leugens’
Deliberate ontbossing?
De recente toename van het aantal branden in het Amazonegebied houdt rechtstreeks verband met opzettelijke ontbossing en is niet het gevolg van een extreem droog seizoen, aldus het Instituut voor Milieuonderzoek in het Amazonegebied (Ipam).
De directeur van Ipam, Ane Alencar, zei dat branden vaak werden gebruikt als een manier om land vrij te maken voor veeboerderijen na ontbossingswerkzaamheden.
“Ze hakken de bomen om, laten het hout drogen en steken het later in brand, zodat de as de grond kan bemesten,” vertelde ze aan de website Mongabay.
De precieze omvang van de ontbossing in het regenwoud zal pas vaststaan wanneer de cijfers voor 2019 eind dit jaar worden gepubliceerd, maar uit voorlopige gegevens blijkt dat er dit jaar al sprake is van een aanzienlijke stijging.
Maandelijkse gegevens laten zien dat de omvang van de ontboste gebieden sinds januari geleidelijk is toegenomen, maar met een piek in juli van dit jaar – bijna 278% hoger dan in juli 2018, volgens Inpe.
Inpe volgt vermoedelijke ontbossing in realtime met behulp van satellietgegevens, en stuurt waarschuwingen om gebieden te markeren die mogelijk zijn gekapt.
Alleen al in juli zijn meer dan 10.000 waarschuwingen verstuurd.
Het recordaantal branden valt ook samen met een scherpe daling van het aantal boetes dat wordt uitgedeeld voor milieuovertredingen, zo blijkt uit een analyse van de BBC.
De branden stoten grote hoeveelheden rook en koolstof uit
Rookpluimen van de branden hebben zich over het Amazonegebied en daarbuiten verspreid.
Volgens de Copernicus Atmosphere Monitoring Service (Cams), een onderdeel van het aardobservatieprogramma van de Europese Unie, heeft de rook zich verspreid tot aan de Atlantische kust.
Bij de branden is een grote hoeveelheid kooldioxide vrijgekomen, volgens Cams het equivalent van 228 megaton tot nu toe dit jaar, het hoogste cijfer sinds 2010.
Ze stoten ook koolmonoxide uit – een gas dat vrijkomt wanneer hout wordt verbrand en niet veel toegang heeft tot zuurstof.
Kaarten van Cams laten zien dat deze koolmonoxide – een vervuilende stof die giftig is bij hoge niveaus – voorbij de kustlijnen van Zuid-Amerika wordt vervoerd.
Het Amazonebekken – waar ongeveer drie miljoen planten- en diersoorten leven en een miljoen inheemse bewoners wonen – is van cruciaal belang voor het reguleren van de opwarming van de aarde, omdat de bossen elk jaar miljoenen tonnen koolstof opnemen.
Maar wanneer bomen worden gekapt of verbrand, komt de koolstof die zij opslaan vrij in de atmosfeer en vermindert het vermogen van het regenwoud om koolstof te absorberen.
- Hoe helpt het Amazonegebied de opwarming van de aarde te beperken?
Er waren meer branden in het midden van de jaren 2000
Hoewel het aantal branden in Brazilië op het hoogste niveau is sinds bijna tien jaar, suggereren de gegevens dat Brazilië – en het bredere Amazonegebied – in het verleden meer intense branden heeft gekend.
Een analyse van Nasa-satellietgegevens deze maand wees uit dat de totale brandactiviteit in 2019 in de hele Amazone, niet alleen Brazilië, dicht bij het gemiddelde ligt wanneer deze wordt vergeleken met een langere periode van 15 jaar.
Figuren van de Braziliaanse Inpe, die teruggaan tot 1998, laten ook zien dat het land in de jaren 2000 slechtere perioden van brandactiviteit heeft gekend.
In berichten van medio augustus, onder meer op de BBC, was sprake van een recordaantal branden in Brazilië dit jaar. Inpe heeft sindsdien meer gegevens gemakkelijk toegankelijk gemaakt, waaruit blijkt hoe ver de gegevens teruggaan. De historische cijfers van Inpe worden ondersteund door cijfers van Cams, waaruit blijkt dat de totale CO2-equivalentemissies – die worden gebruikt om de hoeveelheid en intensiteit van brandactiviteit te meten – ook hoger waren in Brazilië in het midden van de jaren 2000.
Andere landen zijn ook getroffen
Een aantal andere landen in het Amazonebekken – een gebied met een oppervlakte van 7,4 miljoen km² (2,9 miljoen km2 ) – zijn getroffen door de branden.Een aantal andere landen in het Amazonegebied – een gebied dat 7,4 miljoen km² beslaat – heeft dit jaar ook een groot aantal branden gekend.
Venezuela heeft met meer dan 26.000 branden het op een na hoogste aantal gekend, terwijl Bolivia met meer dan 19.000 branden op de derde plaats komt. Dit is een stijging van 79% ten opzichte van vorig jaar. Peru, op de vijfde plaats, zag een stijging van 92%.
De omvang van de branden in Bolivia is naar schatting verdubbeld sinds eind vorige week. Ongeveer een miljoen hectare – of meer dan 3.800 vierkante mijl – zijn getroffen.
Bolivia heeft een Boeing 747 “supertanker” uit de VS gehuurd om water te droppen, en een aanbod van G7-leiders om hulp te bieden geaccepteerd.
Extra hulpverleners zijn ook naar de regio gestuurd, en er worden opvangcentra opgezet voor dieren die aan de vlammen zijn ontsnapt.
Zuid-Amerikaanse landen zijn van plan om volgende week in de Colombiaanse stad Leticia bijeen te komen om een gecoördineerde reactie op de branden te bespreken.
Door Lucy Rodgers, Nassos Stylianou, Clara Guibourg, Mike Hills en Dominic Bailey. Vormgeving door Mark Bryson.