Er zijn niet veel symfonieën van Amerikaanse componisten uit het eind van de 19e eeuw in omloop. Van de New England School schreef John Knowles Paine er twee in de jaren 1870 en George W Chadwick drie in de volgende twee decennia; maar Amy Beach’s Gaelic Symphony, voltooid in 1896, is de meest succesvolle revival geworden.
Het was moedig van Charles Ives om zijn Eerste symfonie te beginnen als een eindexamenoefening aan Yale, waar hij studeerde onder Horatio Parker, die zijn enige symfonie schreef toen hij studeerde onder Rheinberger in München en zich daarna toelegde op symfonische gedichten. Zoals alle symfonieën van Ives wachtte zijn Eerste zo’n 40 jaar op een uitvoering, wat betekende dat symfonieën van opeenvolgende generaties Amerikaanse componisten het eerst te horen waren.
In feite werden alle symfonieën die ik hier heb gekozen geschreven voordat de werken van Ives algemeen bekend werden. Zijn Derde ging in 1946 in première, hetzelfde jaar als Coplands Derde; Bernstein lanceerde Ives’ Tweede twee jaar nadat zijn eigen Tweede in 1949 was verschenen. Zonder Ives als de vaderfiguur die hij sindsdien is geworden, was het een gouden tijd voor de Amerikaanse symfonie in een tijd waarin de VS het wereldtoneel domineerde tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. Het werd aan toekomstige generaties overgelaten om op Ives te reageren nadat zijn Vierde onder Stokowski in 1965 in première was gegaan. Dat antwoord omvatte versies van zijn Universum Symfonie die in de jaren 1990 werden opgenomen. Ives liet schetsen en uitnodigingen achter voor anderen om zijn plannen voor dit kolossale werk over te nemen – overgenomen door Larry Austin (op Centaur, 5/95, en Col Legno, 7/04) – maar de nieuwe David Porter versie, die een Europese première kreeg op het Aldeburgh Festival van dit jaar onder Ives autoriteit James Sinclair, komt het dichtst bij het werkelijke materiaal dat Ives naliet. Ik hoop dat een opname van die versie zal volgen.
Ives Symphony No 2 (1899-1908)
Dallas SO / Litton
(Hyperion)
Het is ongelooflijk dat deze symfonie een klassieker is geworden terwijl ze onbekend was totdat Bernstein de première gaf en uitriep: ‘We hebben plotseling onze muzikale Mark Twain, Emerson en Lincoln allemaal in één ontdekt!’ Er is een speciale opwinding over Bernstein’s eerste opname (nu op Sony) en er zijn er sindsdien vele geweest, waaronder opnieuw Bernstein, maar ik heb Litton en de Dallas gekozen omdat ik hun set van alle vier Ives symfonieën zeer bewonderd heb.
Copland Organ Symphony (1924)
Paul Jacobs org St Louis SO / Tilson Thomas
(SFS/Avie)
Dit bijna-concerto met een symfonische titel kreeg een geweldige uitzwaai toen Nadia Boulanger de première gaf in New York in 1924. Opnamen lieten op zich wachten tot 1968 en indrukwekkende latere opnamen zijn onder meer van Simon Preston en het St Louis Orchestra onder Slatkin (RCA Victor). Paul Jacobs met het San Francisco team is de meest recente, gekoppeld aan Henry Brant’s weinig overtuigende orkestratie van Ives’ Concord Sonata – omschreven als een symfonie!
Ives Symphony No 4 (1912-25)
Chicago SO / Tilson Thomas
(Sony Classical)
Een deel van het Ives-fenomeen komt voort uit de hoeveelheid onderzoek die geleerden hebben moeten verrichten om sommige van zijn werken uitvoerbaar te maken – dankzij de slechte staat van zijn manuscripten. De Vierde Symfonie is berucht. Pas dit jaar is een gecorrigeerde uitgave verschenen onder redactie van James Sinclair. Er is nog geen opname van die versie, maar de Vierde heeft veel dirigenten aangetrokken en de sterkste all-round versie is die van het Chicago Symphony Orchestra met Tilson Thomas.
Harris Symphony No 3 (1939)
Colorado Symphony / Alsop
(Naxos)
Voor minstens een generatie werd dit beschouwd als de grootste Amerikaanse symfonie: Koussevitzky bejubelde haar na de première (zijn opname staat in een Koussevitzky box-set op Membran Artone). De Derde is de voor de hand liggende keuze omdat die Harris op de kaart zette en een beknopt voorbeeld is van zijn eendelige opzet. Zijn reputatie is verbleekt, maar Bernstein wist hoe hij het slot intensiteit kon geven (DG, 11/87, gekoppeld aan Schuman’s Derde) en Alsop draagt nu de fakkel.
Schuman Symfonie nr. 3 (1941)
Seattle Symphony / Schwarz
(Naxos)
Ik heb deze symfonie gekozen in plaats van de Vijfde (voor strijkers) omdat ze het optimisme, de energie en de doelgerichtheid van het Franklin D Roosevelt tijdperk belichaamt. Het is ook een ander werk dat geassocieerd wordt met Bernstein (wiens opname op Sony – 3/98 – gekoppeld is aan Schumans Achtste en de Symfonie voor strijkers). In een ongebruikelijke tweedelige opzet zijn Schumans herwerkte barokvormen overtuigend viriel in een van de vele toegewijde opnamen van Amerikaanse klassiekers onder Schwarz.
Piston Symphony No 2 (1943)
Seattle Symphony / Schwarz
(Naxos)
Zoals Harris was Piston een leerling van Boulanger, maar een meer ingetogen persoonlijkheid die aan Harvard onder meer Carter en Bernstein tot zijn leerlingen mocht rekenen. In sommige opzichten is Piston een soort Amerikaanse Lennox Berkeley, die ook een zuivere muziek schreef zonder overdreven effecten, een dialect van het neo-classicisme. Schwarz zegt: “Ik ben gaan beseffen dat hij een meester was, een bevlogen componist. Pistons Tweede en Zesde symfonie bieden daarvan ruimschoots bewijs in uitvoeringen als deze.
Barber Symphony No 2 (1944)
Royal Scottish National Orchestra / Alsop
(Naxos)
Barber nam deze symfonie, voortkomend uit zijn oorlogsdienst in de Amerikaanse luchtmacht, in 1951 in Londen op. Hij verwierp het later en vernietigde zelfs het materiaal bij zijn uitgeverij. Na Barber’s dood dook in Engeland een set delen op en werd het werk in ere hersteld. Nogmaals een imponerende Barber uitvoering van Alsop en het Schotse team laat horen dat Barber het bij het verkeerde eind had, en we mogen blij zijn dat het stuk overleeft.
Mennin Symphony No 3 (1946)
Seattle Symphony / Schwarz
(Naxos)
Mennin was begin twintig toen hij deze symfonie schreef, die hem publieke aandacht bracht. Later werd hij, net als Schuman, president van de Juilliard School. Zijn Derde, met een mooi langzaam deel, laat horen dat Sibelius en Vaughan Williams invloeden van de andere kant van de oceaan waren. Deze heruitgave (van Delos International in het midden van de jaren negentig) brengt een van een aantal verwaarloosde Amerikaanse symfonisten uit die periode terug – met Schwarz en het Seattle Symphony opnieuw.
Bernstein Symphony No 2 (1949)
James Tocco pf BBC SO / Slatkin
(Chandos)
Bernstein noemde dit een symfonie, maar de piano heeft een essentiële rol als commentator op het gedicht The Age of Anxiety van WH Auden, dat handelt over vier personages die door elkaar lopen op manieren die Bernstein uit eigen ervaring begreep. De symfonie was een ander belangrijk Amerikaans werk dat door Koussevitzky werd gelanceerd: het was ter nagedachtenis aan zijn vrouw en Bernstein speelde de solopartij. Een prima uitvoering op een geheel Bernstein CD.
Copland Symphony No 3 (1946)
New York Philharmonic / Bernstein
(DG)
Ik heb dit geclaimd als de grootste Amerikaanse symfonie. Copland dirigeerde hem en nam hem zelf op, maar Bernstein bracht de extra autoriteit van een vertolker die helemaal op één lijn zat met zijn oude vriend. De weidse melodieën en heldere texturen vertegenwoordigen de epische jaren veertig beter dan elk van de andere werken die hier zijn opgesomd. De pastorale stemming van het Molto moderato in de opening stamt uit de wereld van Appalachian Spring; het scherzo is onstuimig Copland; en het gebruik van de Fanfare for the Common Man in de finale is een meesterzet. De populariteit die de Fanfare sindsdien heeft verworven, geeft extra lading aan zijn rol in de symfonie.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in het decembernummer 2012 van Gramophone. Voor meer informatie over het abonneren op Gramophone, bezoek: gramophone.co.uk/subscribe