DE VIJF STAPPEN VAN…. In de volksmond bekend onder het acroniem DABDA Verlies van een dierbare (persoon of huisdier), Diagnose van een chronische ziekte, Echtscheiding, Dood, of Rouw Het Kübler-Ross model, of de Vijf Fasen van Rouw, postuleert een reeks emoties die terminaal zieke patiënten ervaren voorafgaand aan hun dood, waarbij de vijf fasen zijn: ontkenning, woede, onderhandelen, depressie en aanvaarding. Het model van de vijf stadia van rouw werd voor het eerst geïntroduceerd door de Zwitserse psychiater Elisabeth Kübler-Ross in haar boek On Death and Dying uit 1969, en werd geïnspireerd door haar werk met terminaal zieke patiënten. Kübler-Ross werd gemotiveerd door het gebrek aan lesprogramma’s in medische scholen over het onderwerp dood en sterven. Haar project aan de Universiteit van Chicago ontwikkelde zich tot een reeks seminars die, samen met patiënteninterviews en eerder onderzoek, de basis vormden voor haar boek. Sinds de publicatie van On Death and Dying, is het Kübler-Ross model geaccepteerd door het grote publiek. Kübler-Ross merkte later in haar leven op dat de stadia geen lineaire en voorspelbare progressie zijn en dat ze er spijt van had dat ze op een verkeerd begrepen manier waren opgeschreven. Ze zijn eerder een verzameling van vijf veel voorkomende ervaringen voor de bedroefde/bange/ treurende nabestaanden die zich in willekeurige volgorde kunnen voordoen, als ze al voorkomen.
Ontkenning – De eerste reactie is ontkenning. In dit stadium geloven mensen dat de diagnose op de een of andere manier fout is, en klampen zich vast aan een valse, verkieslijke werkelijkheid.
Woede – Wanneer het individu inziet dat de ontkenning niet kan doorgaan, raakt hij gefrustreerd, vooral op nabije personen. Bepaalde psychologische reacties van een persoon die deze fase ondergaat zouden zijn: “Waarom ik? Het is niet eerlijk!”; “Hoe kan mij dit overkomen?”; “Wie heeft er schuld aan?”; “Waarom zou dit gebeuren?”.
Onderhandeling – De derde fase houdt de hoop in dat het individu een oorzaak van verdriet kan vermijden. Gewoonlijk wordt onderhandeld over een verlengd leven in ruil voor een hervormde levensstijl. Mensen met minder ernstige trauma’s kunnen onderhandelen of een compromis zoeken. Bijvoorbeeld: “Ik zou alles geven om hem terug te hebben.” Of: “Als u deze diagnose wegneemt, beloof ik een beter mens te worden!”
Depressie – “Ik ben zo verdrietig, waarom zou ik me ergens druk om maken?”; “Ik ga binnenkort dood, dus wat heeft het voor zin?”; “Ik mis mijn dierbare, waarom doorgaan?” Tijdens het vierde stadium, wanhoopt het individu bij de erkenning van zijn sterfelijkheid. In deze toestand kan het individu stil worden, bezoekers weigeren en een groot deel van de tijd rouwig en nors doorbrengen.
Acceptatie – “Het komt wel goed.”; “Ik kan er niet tegen vechten; ik kan me er net zo goed op voorbereiden.” In dit laatste stadium omarmen mensen hun sterfelijkheid of onvermijdelijke toekomst, of die van een geliefde, of een andere tragische gebeurtenis. Stervende mensen kunnen de overlevenden voorgaan in deze toestand, die meestal gepaard gaat met een kalme, terugblik voor het individu, en een stabiele toestand van emoties. Later breidde Kübler-Ross haar model uit tot elke vorm van persoonlijk verlies, zoals de dood van een geliefde, het verlies van een baan of inkomen, een grote afwijzing, het einde van een relatie of echtscheiding, drugsverslaving, opsluiting, het begin van een ziekte of chronische ziekte, een onvruchtbaarheidsdiagnose, en zelfs kleine verliezen, zoals het verlies van verzekeringsdekking. Zelfs sportfans gaan door een dergelijk proces als hun favoriete team een belangrijke wedstrijd verliest, en ook supporters van een verliezende kandidaat bij een verkiezing.