Het geluidspoor volgen: Indiase cicaden aan de vergetelheid ontrukken

Op een natte regenachtige dag in 2014 was Kiran Marathe druk op zoek naar luide, luidruchtige cicaden die zich in de struiken verstopten, in het district Verlem in Zuid-Goa. Marathe, een jonge onderzoeker van 20 jaar van het National Centre of Biological Sciences (NCBS), Bengaluru, werkt aan een van India’s meest onderbestudeerde insectensoorten – de cicaden. Sinds 2013 kamt hij de Westelijke Ghats uit op zoek naar cicaden.

Op 16 juni 2014 in Verlem, op zijn spoor op zoek naar luide cicaden, hoorde Marathe een zwak “crick” achtig geluid. “Ik was geïntrigeerd omdat het klonk als een cicade, maar niet luid genoeg,” zei hij. Een beetje rondsnuffelen bracht een heel kleine cicade aan het licht. Eerst zag hij er maar één, maar al gauw vond hij er meerdere aan de onderkant van bladeren op struiken.

Het regende en Marathe’s veldapparatuur weigerde mee te werken. Zijn camera wilde niet aan en helaas had hij die dag geen geluidsrecorder bij zich. Hij kon geen foto’s maken en geen geluid opnemen, maar hij slaagde er wel in een aantal monsters van de piepkleine cicade te verzamelen.

Anatomische studies van de monsters brachten aan het licht dat de piepkleine cicade een nieuwe soort was die Marathe en zijn collega’s Rustia minuta noemden, vanwege zijn kleine formaat.

Fast forward drie jaar vanaf die dag in Verlem, vonden Marathe en zijn collega’s in juli 2017 een andere nieuwe soort cicade, dit keer in het Honey Valley landgoed in Kodagu (Coorg) district van Karnataka. Opnieuw een kleine cicade, maar groter dan de Verlem-variëteit en beslist veel luider, werd deze nieuwe soort Rustia kodagura genoemd.

Cicades: ‘perfecte’ insecten

In taxonomische termen zijn cicades ‘perfecte’ insecten. Ze behoren tot dezelfde familie van insecten als bladluizen en cicaden. Ze variëren sterk in grootte, van heel kleine soorten zoals Rustia minuta met een lengte van 9-10 millimeter tot soorten die tot zeven centimeter lang kunnen worden.

Hun levenscyclus kan jaarlijks of periodiek zijn, wat betekent dat sommige in een periode van één jaar leven en sterven, terwijl andere langer leven, gespreid over meerdere jaren. In beide gevallen wordt een groot deel van de levenscyclus onder de grond doorgebracht in het nimfenstadium. Pas als ze klaar zijn om te metamorfoseren tot een volwassene, komen ze uit de grond.

Nature’s chorus act. Video door Kartik Chandramouli/Mongabay.

Alle bekende Indiase cicaden zijn eenjarig, behalve één – Chremistica Ribhoi van Meghalaya. Deze cicaden, die voorkomen in het Ribhoi district van Meghalaya, waarnaar ze genoemd zijn, worden lokaal Niangtaser genoemd en maken deel uit van vele legenden. Volgens een van hen was Niangtaser eigenlijk een oude vrouw uit een dorp die in een cicade veranderde. Een andere legende zegt dat de Niangtaser cicades massaal zelfmoord plegen door zichzelf te verdrinken in snelstromende rivieren, omdat ze worden aangetrokken door het ruisende geluid van snelstromende rivieren.

Mythen en legenden daargelaten, is deze Cicade het meest beroemd om zijn periodieke levenscyclus die zich uitstrekt over een interval van 4 jaar. Vreemd genoeg loopt hun periodieke verschijning synchroon met het wereldkampioenschap voetbal, dat ook elk vierde jaar plaatsvindt. Geen wonder dat ze de “wereldbeker” cicades worden genoemd.

De zang van de cicade

Het meest bepalende kenmerk van cicades ligt niet in hun morfologie maar in het geluid dat ze maken. Het lied van de cicade heeft tot de verbeelding gesproken van vele dichters en schrijvers. Zelfs onderzoekers die ze bestuderen volgen het spoor van hun geluid om ze te lokaliseren.

Het geluid wordt uitsluitend geproduceerd door mannetjes, die zingen om vrouwelijke partners aan te trekken. Krekels zingen niet zoals mensen met hun mond. In plaats daarvan gebruiken ze speciale structuren, tymbalen genaamd, aan elke kant van het achterlijf om hun karakteristieke geluiden te produceren. De tymbalen zijn dunne membraanachtige structuren bezaaid met iets dikkere ribben.

Repetitieve trillingen in het membraan van de tymbal resulteren in geluid. Wanneer het membraan knikt, worden de ribben naar binnen en naar elkaar toe getrokken. En wanneer de membranen worden losgelaten, spreiden de ribben zich weer uit. Krekels herhalen deze beweging 300-400 keer per seconde om hun karakteristieke geluid te kunnen voortbrengen. Elke soort heeft zijn eigen specifieke roep.

Naast zijn rol bij het vinden van partners, fungeert het collectieve geluid van cicades als een “zeer goede indicator voor de gezondheid van het bos”, zegt S.R. Hajong van de North Eastern Hill University in Shillong. Hajong bestudeert de cicaden van het noordoosten nu al een decennium lang. Hij was degene die als eerste de wereldcicade beschreef.

Sommige wetenschappers beginnen akoestische indices te ontwikkelen om de gezondheid van de biodiversiteit te meten. De cicaden met hun luide roep zijn een belangrijk onderdeel van het geluidslandschap. Ook Hajong hoopt dergelijke akoestische indices te kunnen ontwikkelen om de gezondheid van de bossen in het noordoosten van India, waar hij werkt, te kunnen beoordelen.

https://imgs.mongabay.com/wp-content/uploads/sites/30/2018/10/09183130/C-ribhoi-from-forest-of-Saiden-village-Meghalaya-Edit.mp3

Oproep van de ‘wereldbeker’-cicade, Chremistica Ribhoi van Meghalaya. Audio door S.R. Hajong, North-Eastern Hill University.

Indiase cicaden

Marathe’s werk en de ontdekkingen hebben eindelijk een einde gemaakt aan een lange periode van desinteresse in Indiase cicaden. Bekend om hun raadselachtige levenscycli, waarvan een groot deel onder de grond wordt doorgebracht, zijn cicaden gemakkelijk te vinden – vooral als je het spoor van hun geluid volgt.

Er zijn ongeveer 250 soorten cicaden bekend die in India voorkomen. Ze zijn verdeeld over vele geslachten en Rustia is er slechts één van. Onze kennis over Indiase cicaden is echter vrijwel verwaarloosbaar. Een deel van de reden is dat er na de onafhankelijkheid heel weinig moeite is gedaan om deze insecten te bestuderen en te documenteren.

Marathe maakt deel uit van een laboratorium aan de NCBS, onder leiding van Krushnamegh Kunte, waar een inventaris van Indiase cicaden wordt gemaakt. Alle gegevens over Indiase cicaden uit de tijd voor de onafhankelijkheid zijn nu opgeslagen in het Natural History Museum (NHM) in Londen. Kunte wilde deze gegevens beschikbaar maken voor de Indiase onderzoeksgemeenschap en ging daarom een samenwerking aan met Benjamin Price van het NHM, die vervolgens nauwgezet alle specimens van Indiase cicaden fotografeerde die sinds het koloniale tijdperk in het NHM waren opgeslagen.

Er zijn in totaal 281 soorten gefotografeerd/gedigitaliseerd, waarvan 189 uit het huidige India en Bangladesh, 19 uit Bhutan, 81 uit Myanmar, 46 uit Nepal en 22 uit Sri Lanka.

Al deze informatie is nu beschikbaar op de website indiancicadas.org. De website is opgezet als een burgerwetenschapsinitiatief waar zowel onderzoekers als niet-onderzoekers worden aangemoedigd om meer gegevens te deponeren over waarnemingen en andere natuurhistorische informatie over Indiase cicaden.

Het begin van een nieuwe relatie

Naarmate we meer en meer beginnen te leren over de Indiase cicaden, worden hiaten in onze kennis over deze raadselachtige insectensoort opgevuld en mythes ontzenuwd. Zo heeft het werk van Marathe aangetoond dat een geslacht van cicaden, Gudaba genaamd, eigenlijk overbodig is en moet worden samengevoegd met het Rustia geslacht. Beide geslachten zijn bijna een eeuw geleden ontstaan, maar pas nu, met het recente onderzoek, is het ontbreken van enig verschil tussen de twee duidelijk geworden.

En dan is er nog het geval van Silent Valley. Het verhaal gaat dat toen de Britten het gebied ontdekten dat nu Silent Valley National Park heet, zij ontdekten dat het volledig verstoken was van cicade-geluiden. Ze vonden het gebied zo stil dat ze het zelfs Silent Valley noemden. Marathe is het echter niet eens met deze theorie. “Het is niet waar,” zegt hij. “De stille vallei heeft cicades! De Britten moeten daarheen zijn gegaan toen er nog geen cicaden waren!”

Wie weet hoeveel van dit soort taxonomische fouten en mythen ontkracht zullen worden naarmate we meer over deze insecten te weten komen en leren onze oren open en alert te houden voor het lied van de cicade.

CITATIE:

Marathe, K., Sanborn, A. F., & Kunte, K. (2018). Revisie van het genus Rustia Stål, 1866 (Hemiptera: Cicadidae: Cicadinae) inclusief een generieke synonymie, vier nieuwe combinaties, en twee nieuwe soorten uit de West-Ghats, India. Zootaxa, 4457(3), 431-443.