- De Chinese peddelvis (Psephurus gladius) werd voor het laatst door onderzoekers geregistreerd in 2003. Latere lokale surveys slaagden er niet in een individu te spotten.
- Een nieuwe studie op basis van een uitgebreid grootschalig onderzoek in 2017 en 2018 en statistische analyse van eerdere records suggereren dat de soort hoogstwaarschijnlijk functioneel uitgestorven is in 1993 en volledig uitgestorven in 2010.
- Er is altijd de mogelijkheid dat individuen van een uitgestorven soort nog ergens overleven, maar in het geval van de Chinese peddelvis is dat zeer onwaarschijnlijk, zeggen onderzoekers.
- De factoren die hebben bijgedragen tot het uitsterven van de peddelvis, waaronder de bouw van een dam die de populatie heeft gesplitst, bedreigen ook andere soorten die uniek zijn voor het stroomgebied van de Yangtze.
In 2003 hebben onderzoekers van de Chinese Academie van Visserijwetenschappen een vrouwelijke Chinese peddelvis (Psephurus gladius) gevangen, gemerkt en vrijgelaten die per ongeluk was gevangen in de Yangtze-rivier. Binnen 12 uur was alle communicatie met het vismerk verloren gegaan. Dat was de laatste keer dat wetenschappers een levende Chinese raderdompelvis zagen.
Hetzelfde team van onderzoekers, onder leiding van Qiwei Wei, beoordeelde de soort als kritisch bedreigd (mogelijk uitgestorven) voor de IUCN Rode Lijst in 2009. Maar de Chinese peddelvis, die wordt gerekend tot ’s werelds grootste zoetwatervissoorten met lengtes tot 7 meter (23 voet), is waarschijnlijk al voor die beoordeling uitgestorven, zo concludeert een nieuwe studie. In feite was de soort in 1993 hoogstwaarschijnlijk functioneel uitgestorven; dat wil zeggen, hij was niet in staat zich succesvol voort te planten en zijn populatie was te klein om op enigerlei wijze van betekenis te zijn, hebben onderzoekers nu vastgesteld.
De Chinese peddelvis is, of liever gezegd was, een unieke soort. Het was een van de slechts twee levende soorten peddelvissen, de andere is de Amerikaanse peddelvis (Polyodon spathula), die deel uitmaakt van een oude groep vissen waarvan bekend is dat ze al sinds het Onder-Jura, 200 miljoen jaar geleden, bestaan. Het was ook de enige soort in het geslacht Psephurus.
“Gezien het feit dat de Chinese peddelvis een van de twee nog bestaande soorten peddelvissen was, is het verlies van zo’n unieke en charismatische megafauna die representatief is voor zoetwaterecosystemen een verwerpelijk en een onherstelbaar verlies,” vertelde Wei, een professor aan de Chinese Academie van Visserijwetenschappen en co-auteur van de studie, aan Mongabay.
De Chinese peddelvis was niet altijd zeldzaam. Historisch gezien kwam hij voor in veel grote rivieren die uitmonden in het westen van de Stille Oceaan, maar sinds de jaren 1950 werd hij vooral gezien in de Yangtze-rivier, zeggen onderzoekers. Ook daar is het aantal drastisch afgenomen als gevolg van overbevissing – in de jaren zeventig werd naar schatting zo’n 25 ton peddelvis per jaar gevangen – en versnippering van de rivierhabitat. Een belangrijke doodsteek was de bouw van de eerste dam in de Yangtze-rivier, de Gezhouba-dam, die de routes van de meeste trekvissen in de rivier blokkeerde, waaronder de Chinese meerval. De dam verdeelde de vispopulatie in twee geïsoleerde groepen, en verhinderde dat volwassen vissen stroomopwaarts trokken om te paaien en dat jonge vissen naar stroomafwaartse voedselgebieden zwommen.
China nam de peddelvis in 1989 op in de lijst van beschermde soorten, wat betekende dat hij meer aandacht kreeg dan veel andere bedreigde soorten van de Yangtze-rivier. Wei’s team begon met het uitvoeren van kleinere, gelokaliseerde onderzoeken vanaf 2002, maar er werd nooit een peddelvis gezien.
“Er was toenemend bewijs door de jaren heen dat de soort is uitgestorven, omdat het niet werd waargenomen voor zo vele jaren,” co-auteur Ivan Jarić, een onderzoeker bij het Biologie Centrum van de Tsjechische Academie van Wetenschappen, vertelde Mongabay. “Nadat de laatste enquête in de Yangtze was voltooid en er geen Chinese peddelvis was waargenomen, werd de bewijslast over het uitsterven ervan erg groot, en we realiseerden ons dat het voortbestaan van de soort zorgvuldig moet worden onderzocht.”
De enige manier om dit te doen was om een grootschalig onderzoek in het hele stroomgebied van de Yangtze te starten. Dus in 2017 en 2018 werkten Wei en zijn collega’s samen met Jarić en andere onderzoekers van de Tsjechische Academie van Wetenschappen en de Universiteit van Kent, V.K., om de status van de Chinese peddelvis te onderzoeken door de hoofdarm van de Yangtze, zijn belangrijke zijrivieren en twee grote meren, Dongting en Poyang, te bemonsteren.
Aan het einde van de surveys hadden de onderzoekers 332 vissoorten geïdentificeerd. Daaronder bevond zich geen enkele Chinese schoepvis.
De onderzoeksteams scanden ook de beschikbare literatuur met betrekking tot Chinese schoepvissen uit diverse gepubliceerde en ongepubliceerde databases, en ontdekten dat er tussen 1981 en 2003 in totaal 210 waarnemingen van de soort waren geweest. De meeste van deze waarnemingen kwamen van onder de Gezhouba-dam. De onderzoekers maakten een statistische analyse van de waarnemingen en concludeerden dat de soort in 1993 functioneel was uitgestorven. In het stroomopwaartse deel van de rivier was het gebrek aan voortplanting, als gevolg van de dam die de migratie van de vis blokkeerde, waarschijnlijk de belangrijkste reden voor het functionele uitsterven van de soort. In het stroomafwaartse deel nam het aantal vissen af, zowel door de achteruitgang van de habitat als doordat de vissen verstrikt raakten in netten bedoeld voor andere soorten, aldus de onderzoekers.
Wat betreft het volledig uitsterven van de Chinese meerval in het wild, schatten de onderzoekers dat dit gebeurde tegen 2005 en niet later dan 2010.
Zou de soort op enig moment gered kunnen zijn? Misschien, als er lang voor 1993 actie was ondernomen, zeggen de onderzoekers.
“Conservation measures, such as enabling upstream spawning migrations, habitat restoration, fishing moratorium, bycatch reduction, and water pollution reduction were likely to provide the best outcome if they were implemented timely, before the species experienced decline to very low population size, during 1970s, or 1980s the latest,” zei Jarić. “In de jaren 1990, nadat de soort zeer zeldzaam werd en functioneel uitstierf, was de enige oplossing om te proberen voldoende exemplaren te vangen om een fokpopulatie te vormen en deze ex-situ te behouden, totdat habitatherstel en migratiepassageproblemen goed werden aangepakt, maar de kans op succes was op dat moment al vrij laag.”
Een paar pogingen om levende individuen van de soort te vangen werden gedaan in de jaren 2000, maar tegen die tijd was de soort al te zeldzaam, en later, al uitgestorven, voegde Jarić eraan toe.
Er is altijd de mogelijkheid dat individuen van een uitgestorven soort nog ergens overleven, maar in het geval van de Chinese radervis is dat hoogst onwaarschijnlijk, zeggen de onderzoekers.
Net als in het geval van de Chinese radervis, kan de window of opportunity voor verschillende andere Yangtze-soorten aan het opraken zijn. Bij het onderzoek van het team werden bijvoorbeeld geen 140 andere soorten aangetroffen die eerder in het stroomgebied van de Yangtze voorkwamen. Veel van deze soorten zijn zeer bedreigd.
De baiji (Lipotes vexillifer), of Yangtze River dolfijn, werd voor het laatst geregistreerd, met fotobewijs, in de rivier in 2002, en is nooit meer gespot. Hoewel de baiji op de lijst van ernstig bedreigde diersoorten staat, wordt aangenomen dat hij is uitgestorven. Andere soorten, zoals de lange stekelkopkarper (Luciobrama macrocephalus) en de Sichuan schopbekvis (Onychostoma angustistomata), zijn ook al vele jaren niet meer waargenomen in de Yangtze, en hun staat van instandhouding is niet geëvalueerd voor de Rode Lijst van de IUCN.
Het beoordelen van het uitstervenrisico van alle bedreigde soorten in de Yangtze is een leemte die dringend moet worden opgevuld, zeggen de onderzoekers. “Bovendien moet het huidige zoek- en reddingswerk op andere mogelijk uitgestorven soorten, zoals Baiji en Reeves shad , niet worden gestopt maar geïntensiveerd,” zei Wei. “De doden zijn dood, zorg voor de soorten die op het punt staan uit te sterven.”
De Yangtze-rivier is ook een verhaal van voorzichtigheid. De visserij van de rivier is ingestort, zei Wei, met waterconservatieprojecten, vervuiling en navigatieprojecten die aanzienlijke negatieve gevolgen hebben gehad voor de visserijopbrengsten. “De maximale opbrengst van 427,22 duizend ton werd gerapporteerd in 1954, en de minimale opbrengst van 46,50 duizend ton was in 2011,” zei hij.
De soorten van de Yangtze hebben dringend aandacht nodig. Maar uitsterven wordt meestal niet onmiddellijk gezien, en voor sommige soorten kan het al te laat zijn.
“Uitsterven gebeurt vaak met een vertraging, nadat het venster van instandhoudingskansen sluit, veel andere zeer bedreigde soorten in het Yangtze-bekken zijn waarschijnlijk al voorbij het punt van geen terugkeer,” zei Jarić.
“Het uitsterven van zo’n unieke, grote zoetwatersoort, een overblijfsel van een oeroude fauna die de aarde honderden miljoenen jaren bewoonde, is een tragisch verlies,” voegde hij eraan toe. “Bovendien toont het aan dat we er niet in slagen om zelfs het uitsterven te voorkomen van soorten die zo in het middelpunt van de belangstelling staan en die veel aandacht kregen van het publiek, het onderzoek en het natuurbehoud. Welke kansen hebben dan alle andere sterk bedreigde soorten, vooral die onopvallend en onaantrekkelijk zijn?”
Citatie:
Zhang, H., Jarić, I., Roberts, D. L., He, Y., Du, H., Wu, J., … & Wei, Q. (2019). Uitsterven van een van ’s werelds grootste zoetwatervissen: Lessen voor het behoud van de bedreigde Yangtze fauna. Science of The Total Environment, 136242. doi:10.1016/j.scitotenv.2019.136242