Het heeft me jaren gekost om te leren hoe.
De “boze feministe” is de moderne incarnatie van de heksen en de hysterische vrouwen van weleer. Ze wordt veracht door de ultrarechtse blogosfeer en met minachting bejegend door veel goedbedoelende, “ik-ben-geen-seksist-je-weet-wel”-mensen die ik offline ontmoet. Een typisch voorbeeld is een van die “aardige jongens” die volhouden dat “ik het met je eens ben” maar “waarom moet je zo boos zijn? Het maakt dat niet-seksistische jongens zoals ik je niet willen steunen, terwijl ik eigenlijk aan jouw kant sta.”
Dat is hij niet, niet echt. Door feministen te bekritiseren om hun woede, bestraft hij vrouwen omdat ze uit een gendernorm stappen, een norm die zegt dat vrouwen aardig en goedlachs moeten zijn en niet moeten branden van woede. Hij doet alsof onze woede a) onwettig en b) plezierig is, terwijl het in werkelijkheid precies het tegenovergestelde is.
Je hebt de statistieken gezien en weet dat er genoeg legitieme macro- en microredenen zijn waarom vrouwen boos zijn op de maatschappij. De echte vraag is niet waarom feministen boos zijn, maar waarom het ondanks alles nog steeds zo moeilijk is om boos te worden.
Niets in mijn opvoeding als een vriendelijk, zachtaardig, vrouwelijk meisje had me voorbereid op de noodzaak om fel te zijn.
Ik begon regelmatig te maken te krijgen met seksuele intimidatie toen ik op mijn achttiende naar Parijs verhuisde en in een stad terechtkwam waar vrouwen voortdurend worden gepatcht. Het was vreemd en vervelend en vaak eng, want als je het negeerde werd je vaak beledigd, als je ermee in zee ging werd je misschien bedreigd of gevolgd. Niets in mijn opvoeding als een vriendelijk, zachtaardig, vrouwelijk meisje had me voorbereid op de noodzaak om fel te zijn. Ik had er ook geen bijzondere belangstelling voor. Ik was graag lief en vriendelijk, dat was wie ik was, en ik wilde onbevreesd rondlopen, glimlachen naar vreemden en een praatje maken met willekeurige mensen op straat, zonder te worden gezien als een stuk vlees, zonder te worden gevolgd of bedreigd of betast.
Dagelijks ben ik in de verdediging als een man me op straat aanspreekt en dat maakt me een beetje verdrietig. Ik mis de ik die ik vroeger was. Maar omdat ik niet de keuze heb om door het leven te gaan zonder seksistische situaties tegen te komen, zijn mijn enige opties: geweld onder ogen zien, zwijgen en me machteloos voelen, of geweld onder ogen zien en er boos over worden.
Lange tijd was ik boos op mezelf en eindeloos vergevingsgezind tegenover mannen.
Toen jongens met wie ik uitging wreed en afstandelijk waren, zei ik tegen mezelf dat ik te behoeftig was. Als mannen op straat of op het werk met me flirtten, waren dat gewoon jongens die jongens waren, als collega’s seksistische opmerkingen maakten, waren dat gewoon grapjes, en als een interviewer tijdens een sollicitatiegesprek een opmerking maakte over mijn decolleté, wist ik zeker dat hij dat niet meende. Als jongens niet naar mijn toestemming vroegen en over mijn grenzen gingen, kwam dat vast omdat ik het niet duidelijk genoeg had gemaakt, en ik bedoel, het was een feestje, en ik was helemaal sletterig gekleed.
Ik controleerde mijn eigen gedrag omdat me dat was geleerd te doen. De eerste keer dat ik voor slet werd uitgemaakt, was ik vijf jaar oud. Ik kuste mijn jeugdliefde voor de hele speeltuin, en een leraar kwam naar me toe en zei afkeurend tegen me: “Als je te veel jongens kust als je jong bent, zal geen van hen je willen kussen als je ouder bent.”
Feministen worden ervan beschuldigd dat ze boos zijn alsof het makkelijk is, terwijl het in werkelijkheid jaren kost om seksistisch gedrag niet langer te accepteren, om te stoppen jezelf de schuld te geven en te beginnen de maatschappij de schuld te geven.
Het kost jaren van lezen en leren en het afleren van alle reflexen waarmee we zijn opgegroeid. Het betekent dat je nieuwe manieren van praten moet leren, nieuwe manieren van handelen, nieuwe manieren om je door de wereld te bewegen. Je moet een hele nieuwe identiteit voor jezelf verzinnen als iemand die niet alleen lief en zachtaardig is, maar ook fel en woedend. En het betekent dat je blindelings op weg moet naar deze nieuwe jij, want je hebt niet veel rolmodellen gezien van rechtschapen boze vrouwen, die dingen bereiken met hun woede. Niet dat ze nooit hebben bestaan natuurlijk, alleen dat ze het niet tot de populaire cultuur hebben geschopt.
De vrucht van deze arbeid is meer bitter dan zoet, want boos zijn is niet leuk.
Boos zijn betekent dat je seksistische opmerkingen en gedragingen niet zomaar naast je neer kunt laten glijden, het betekent dat je niet alleen geconfronteerd wordt met geweld, maar dat je ook de energie moet vinden om het uit te roepen. Het betekent lange en onaangename gesprekken met mannen en soms vrouwen die van je verwachten dat je gratis feministische basisprincipes bijbrengt, ook al zullen ze je argumenten – die gebaseerd zijn op uitgebreid en obsessief lezen van essays, boeken en studies over genderkwesties – verwerpen en weerleggen met hun eigen ongefundeerde stereotypen en een vage conclusie uit hun persoonlijke ervaring.
Boos zijn betekent dat je mensen van wie je houdt op de harde waarheid moet wijzen. Het betekent hen het slechte nieuws brengen dat ook zij seksistisch zijn. Het betekent harde gesprekken en soms teleurgesteld zijn in je vrienden en ze soms verliezen. Het betekent dat je moet ophouden een vriend te verdedigen als hij beschuldigd wordt van seksueel geweld, ook al is dat hartverscheurend, ook al wil je echt geloven dat hij dat nooit gedaan zou hebben. Wij feministen worden ervan beschuldigd mannen te haten, maar in werkelijkheid houden we van mannen, vooral van de mannen in ons leven, en het kost veel moeite om op te houden hen te vergeven.
Boos worden is moeilijk en boos zijn is eerlijk gezegd vermoeiend. Maar vraag me niet te stoppen, want dat doe ik niet. Want vrouwen hebben gelijk om boos te zijn. En omdat boze vrouwen onze rechten hebben gewonnen.