Toen u op dit artikel hebt geklikt, hebt u zich vast voorgenomen om meer te leren over het belangrijke, maar ongetwijfeld saaie onderwerp van kleurengamma’s. Misschien komt uw interesse voort uit de nieuwste smartphone-uitgaven met functies als P3-brede kleuren en HDR-ondersteuning, of misschien hebt u zich gerealiseerd dat de monitor die u al jaren gebruikt er gewoon niet goed uitziet als het gaat om fotobewerking. In ieder geval moet dit een snelle uitleg zijn van enkele veelvoorkomende termen, waar u op moet letten, en hoe het uw workflow kan beïnvloeden.
Wat is een gamma?
Een gamma verwijst naar een specifiek bereik van kleuren die kunnen worden weergegeven. Enkele van de meest gebruikte gamma’s in de creatieve industrie zijn sRGB, Adobe RGB en DCI-P3. Elk van deze gamma’s verwijst naar een ander kleurengamma dat geschikt is voor verschillende toepassingen. Sommige zijn breder, andere kleiner, maar elk is specifiek in welke soorten kleuren ze ondersteunen, dus het is belangrijk om de algemene verschillen en uw verwachte uitvoer te kennen om de juiste optie te kiezen.
Hier zijn de meest voorkomende die u zult tegenkomen.
sRGB: De “standaard Rood Groen Blauw” kleurruimte is, misschien, het meest voorkomende gamma dat u zult vinden in moderne elektronische apparaten. Het komt ook overeen met Rec.709, aangezien sRGB daarvan is afgeleid, wat een ruimte is die wordt gebruikt voor televisie- en uitzendtoepassingen. Dit is een efficiënte standaard die een goed bereik biedt voor gemiddelde kijkbehoeften en die nu zo gangbaar is dat hij de standaard is voor het web en de meeste beelden die met consumentencamera’s zijn gemaakt. De enige beperking van dit gamma is dat het technisch gezien de kleinste van de meest beschikbare opties is.
Adobe RGB: Deze ruimte, die in 1998 door Adobe is ontwikkeld, is geoptimaliseerd voor druktoepassingen doordat de meeste mogelijke combinaties van CMYK-druksystemen eronder vallen. Vergeleken met sRGB biedt Adobe RGB een grotere dekking in de cyaan-groene tinten.
DCI-P3: P3, een op video gerichte kleurruimte met een groot kleurbereik, wordt steeds populairder en wordt zelfs gebruikt op smartphones en alles-in-één-computers. Het biedt een vergelijkbaar breed gamma als Adobe RGB (ongeveer 25% groter dan sRGB), hoewel het zich meer uitbreidt in de rode en gele en minder in de cyaan- en groene gebieden. Het speelt ook een rol bij het definiëren van een beeldscherm als geschikt voor HDR.
Waarom is dit van belang?
De eenvoudigste reden waarom kleurengamma’s van belang zijn, is dat ze gebruikers vertellen hoeveel kleuren kunnen worden weergegeven en gezien. Een breed kleurengamma geeft dus bijvoorbeeld meer kleuren weer dan een standaard kleurengamma, wat leidt tot levendigere tinten en realistischere beelden. Het helpt u ook beter te zien hoe de uiteindelijke uitvoer eruit zal zien, of dat nu uitzending, drukwerk of een digitale bioscoopprojector is. Een colorist die bijvoorbeeld aan een programma voor tv werkt, wil misschien een Rec.709-scherm, zodat wat hij bekijkt perfect overeenkomt met wat de meeste tv’s kunnen weergeven, en hij kan de fijnafstelling uitvoeren om de exacte look te krijgen die hij wil. Een fotograaf daarentegen zou beter af zijn met een Adobe RGB-monitor, omdat deze kleuren produceert die dichter liggen bij wat de fotograaf in zijn uiteindelijke afdruk zal zien.
Hoe zit het met HDR?
High Dynamic Range, of HDR, technologie is nog vrij nieuw op het gebied van computermonitoren en het zal een tijdje duren voordat dit een mainstream ding wordt. De basis die u moet weten heeft te maken met de term “brede kleuren” en helderheid. Laten we beginnen met “brede kleuren”, wat eenvoudig betekent dat het scherm meer kleuren kan weergeven dan het gemiddelde scherm. Over het algemeen vereist dit een echt 10-bits paneel en de mogelijkheid om 90% van het P3-gamma te reproduceren, hoewel sommige fabrikanten proberen weg te komen met 8-bit+FRC, dus let gewoon op de werkelijke specificaties wanneer u een monitor of tv zoekt. Vervolgens wordt de helderheid meegenomen in HDR en voor veel standaarden hebt u een scherm nodig dat ofwel 1000 nits (cd/m) kan bereiken bij piekhelderheid en daalt tot 0,05 nits voor het zwartniveau, of een scherm dat 540 nits helderheid kan bereiken en daalt tot 0,0005 nits voor het zwartniveau. Waarom deze twee normen? Het heeft gewoon te maken met verschillende technologieën, omdat LED-schermen over het algemeen helderder kunnen worden, maar niet zo donker, terwijl OLED’s veel donkerder kunnen worden, maar niet zo helder. Het belangrijkste hier is dat de schermen een breed scala aan helderheidsniveaus kunnen weergeven voor een beeld met een hoog dynamisch bereik, omdat helderheid in de praktijk nogal relatief kan zijn.
Nu worden er veel meer HDR-indelingen en -standaarden ontwikkeld, dus houd een oogje in het zeil als je begint te zien dat verschillende labels worden rondgegooid, en doe onderzoek als je iets niet herkent – maar probeer iets te vinden dat deze kernpunten kan raken als je de beste resultaten wilt.
Vergeet niet te kalibreren!
U kunt het perfecte beeldscherm hebben gevonden met 100% dekking van al uw benodigde gamuts, maar het is waardeloos als u niet regelmatig kalibraties uitvoert. Fabriekskalibraties kunnen heel goed zijn en de laatste tijd lijken de fabrikanten op dit gebied steeds beter te worden. Alle beeldschermen zullen echter na verloop van tijd geleidelijk veranderen, in stappen die niet merkbaar zullen zijn. Deze afwijking kan van invloed zijn op uw beelden en uiteindelijk kunt u zich afvragen waarom uw monitor niet meer overeenkomt met uw afdrukken. Als u een tv gebruikt als secundair beeldscherm voor klanten of om uw HDR-gradingvaardigheden te testen, worden dit soort schermen doorgaans door de fabrikant gekalibreerd om er goed uit te zien, niet noodzakelijk om accuraat te zijn. Het is dus zeer belangrijk dat u elk scherm kalibreert zodra u het hebt ingesteld om de kwaliteit te evalueren.
Een ander aspect van kalibratie is het aanpassen aan uw huidige workflow. Het HP Z31x 31,1-inch DreamColor Studio Display is bijvoorbeeld een 10-bits monitor met ondersteuning voor 100% van sRGB, Rec.709 en Adobe RGB, evenals 99% van DCI-P3 en 80% van Rec.2020. Als u echter wilt afdrukken, heeft het geen zin om voor P3 te worden gekalibreerd. Als u iets wilt maken voor uitzendnormen in Rec.709, zou het gebruik van Adobe RGB niet nuttig zijn. Zorg ervoor dat uw beeldscherm is ingesteld op de kleurinstellingen die geschikt zijn voor uw uitvoerbehoeften.