Mijn ex is een van mijn beste vrienden. Zeven jaar geleden gingen we uit elkaar na een relatie van twee jaar, maar wij en onze families zijn nog steeds hecht. Ze organiseerde zelfs mijn laatste verjaardagsfeest. En het lijkt erop dat ik niet alleen ben – overal waar je kijkt, van Gwyneth Paltrow en Chris Martin’s “bewuste ontkoppeling” tot Prins Andrew en Fergie’s gerucht samenwonen en “vrienden met voordelen” situatie, tot acteur Michael Sheen’s ex Kate Beckinsale die hem troostte door zijn laatste breuk, mensen die ooit romantisch betrokken waren hebben hun relaties heronderhandeld en zijn in plaats daarvan vrienden geworden.
Niemand doet alsof het makkelijk is. “Een relatiebreuk kan erger zijn dan een sterfgeval,” zegt Miles Pulver, een relatietherapeut. “Als iemand is overleden, zijn ze voor altijd weg, terwijl ze bij een ex nog leven en misschien bij iemand anders zijn. Je moet rouwen om het verlies en toekijken hoe ze verder gaan zonder jou.” Misschien is dit de reden waarom zoveel mensen vastbesloten zijn om vrienden te blijven, zegt hij. “We hebben een gehechtheidssysteem in ons, wat betekent dat we dicht bij mensen moeten blijven en ons moeten verzetten tegen het loslaten van onze band.” In mijn geval ging dat verzet gepaard met een sterfgeval (van mijn moeder), een bewuste onthechting (zes maanden met mijn ex op reis naar het buitenland) en zeker geen “voordelen” – behalve af en toe een etentje met de familie. Het is een situatie die onze wederzijdse vrienden nog steeds in verwarring brengt, met reacties variërend van afgunst tot ongeloof, maar het werkt voor ons.
Voor Joy Smith, 37, was het vrienden worden met Joe, haar ex van acht jaar, net zo beladen. Hun relatie liep stuk in 2004 toen hij haar bedroog met de nicht van haar beste vriendin, en op dat moment leek alles onherstelbaar. “Het was verschrikkelijk. Ik zag Joe’s zus, met wie ik goed bevriend was, en moest de hele tijd huilen,” zegt ze. “Ik had nog steeds gevoelens voor hem, dus als hij had gezegd dat hij het nog een keer wilde proberen, had ik dat waarschijnlijk gedaan. “We waren zulke goede vrienden op school voordat we bij elkaar kwamen; er was een punt waarop ik het niet meer erg vond om nog boos te zijn,” zegt ze. “Hij had zich vaak verontschuldigd, het was duidelijk dat we niet meer bij elkaar zouden komen, dus ik wilde vrienden blijven omdat het anders te moeilijk zou zijn geweest om contact te houden met onze wederzijdse vrienden.”
Het feit dat Smith haar toekomstige echtgenoot Luke al snel ontmoette op de 21e verjaardag van Joe’s zus – een feestje waar Joe en Smith uiteindelijk een bed “moesten” delen – hielp daarbij. “Luke vond mijn vriendschap met Joe in het begin erg moeilijk,” zegt Smith. “Joe kende me nog steeds beter dan wie dan ook, dus dat zou bedreigend zijn geweest.” Toch wierpen volharding en afstand – namelijk geen bed meer delen – hun vruchten af. “Het was heel moeilijk, maar ik realiseerde me dat ik veel liever Joe als vriend had dan hem helemaal niet in mijn leven te hebben, dus dat was iets waar we uit moesten komen,” zegt ze. “En Luke realiseerde zich dat er niets aan de hand was toen onze eigen relatie versterkte. Vijf jaar later was Joe getuige op hun bruiloft. “Hij is nu als een broer voor me; ik hou zielsveel van hem, maar ik ben niet verliefd op hem.”
Misschien heelt de tijd alle wonden, maar voor degenen met scheidingen in het recentere verleden, kan vrienden worden moeilijker lijken. “Ik denk niet dat je van een gepassioneerde relatie in een vriendschap kunt overgaan zonder dat er een grote kloof is”, zegt Christina Fraser, een relatieconsulente. “Je moet voorzichtig zijn, want sommige mensen kunnen een einde niet onder ogen zien, dus zeggen ze: ‘Laten we vrienden zijn’, maar ze menen het niet echt.”
Nadat Mari Thomson, 25, in 2016 haar vierjarige relatie met Will beëindigde, verliet ze haar baan, ging ze zes maanden naar China en verbrak ze het contact. “We waren de hele universiteit samen, maar tegen het einde was de romantiek weg en voelde het alsof we gewoon vrienden waren”, zegt Thomson. Toen ze terugkwam, wilde ze haar seksualiteit verder verkennen en begon ze met vrouwen uit te gaan.
“Ik had een relatie met een andere vrouw gehad toen ik jonger was en dat zat in mijn achterhoofd toen Will en ik uit elkaar gingen,” zegt ze. “Ik wilde dat opnieuw beleven om te zien hoe het zou zijn.” Zo’n schijnbaar abrupte verandering veroorzaakte moeilijkheden voor haar relatie met Will. “Tijdens die overgangsperiode waren er een paar moeilijke momenten,” zegt ze. “We waren op dezelfde feestjes en vroegen ons af met wie de ander omging, of we kwamen te dicht bij elkaar; het was verwarrend.”
Na verloop van tijd kwam het echter goed. “Gelukkig is er tijdens de breuk niets ergs gebeurd, dus misschien was het makkelijker om vrienden te zijn”, zegt Thomson. “Ik voel me echt gelukkig dat we het gered hebben. Ik ben zo blij voor hem en hij ook voor mij.”
Er bestaat wel het gevaar dat je te close wordt als de relatie eenmaal is beëindigd, zegt counsellor Barbara Bloomfield. “Er bestaat een risico dat je het vermogen om verder te gaan verstikt als je nog steeds erg close bent met je ex,” zegt ze. “Het kan het gevoel creëren dat er drie mensen in de relatie zijn.”
Wanneer het gaat om ouderschap en het welzijn van kinderen, is verstandig contact natuurlijk het ideaal. Voor Gina Decio, 36, en Rob Carter, 41, in feite, veroorzaakte de ambitie om op goede voet te staan in het belang van hun negen jaar oude dochter hun scheiding, een maand nadat ze hun tienjarig jubileum vierden. “Tegen het einde van onze relatie leken we meer op huisgenoten dan op man en vrouw,” zegt Decio. “We stelden een Google-document op met opties over hoe we de dingen konden oplossen. Ons uiteindelijke doel was om samen te lachen en te dansen voor de 30e verjaardag van onze dochter.”
Na een maand waren de opties teruggebracht tot twee. Plan A was relatietherapie – wat “veel geld zou kosten en misschien niet de gewenste resultaten zou opleveren”, herinnert Carter zich te schrijven – terwijl plan B was om uit elkaar te gaan. Ze kozen voor B, en twee jaar later zien Decio en Carter elkaar “minstens drie keer per week” en “spreken ze elkaar bijna elke dag”.
Het is duidelijk dat Decio en Carter een goede co-ouderschapsrelatie hebben – ze maken grapjes en maken praatjes en zorgen voor alle noodzakelijke planningen. “We zijn heel open met dingen omgegaan”, zegt Decio. “Hoewel de praktische aspecten van het uit elkaar gaan moeilijk waren, is het belangrijkste dat we consequent zijn gebleven voor onze dochter. We gaan nog steeds naar de dierentuin van Londen voor haar verjaardag en maken samen dezelfde foto’s.”
In feite bracht het paar afgelopen kerst door met de uitgebreide familie van Carter en Decio’s nieuwe partner. “Toekijken hoe Gina’s vriendje met mijn tante kletste was erg grappig,” zegt Carter. “We willen dingen samen blijven doen, zoals een grote vakantie plannen en al onze verjaardagen als gezin doorbrengen.” Denkend aan Bloomfields advies, vraag ik of deze nabijheid het risico inhoudt nieuwe partners van zich te vervreemden. “Als we weer bij elkaar hadden willen zijn, waren we nooit uit elkaar gegaan,” zegt Carter. “We hebben het proces al doorlopen en we willen het niet nog eens doen. Onze vriendschap is het belangrijkste voor onze dochter en onze partners begrijpen dat.”
Wanneer het aankomt op het onderhouden van relaties met exen, is Helen Meissner, 52, de meest ervaren van mijn geïnterviewden. Ze is net gescheiden van haar vierde man, maar met drie van hen blijft ze op goede voet. “Toen ik samen was met mijn tweede man, Stephen, gingen we elke dinsdag uit eten met mijn eerste man,” zegt Meissner. “Dat ging 10 jaar door.”
Dat niveau van vriendschap is zeker onbereikbaar voor de meesten, hoewel? “Je moet afstand nemen van je ego,” zegt Meissner. “Je hebt een situatie gecreëerd die de maatschappij niet leuk vindt – kiezen om een relatie te beëindigen – en als je je relatie weggooit, breng je je gedeelde herinneringen in gevaar, en dat is alles wat je in het leven hebt.”
Stephen voegt eraan toe dat het feit dat hij en Helen elkaar hebben ontmoet tijdens hun werk, een basis vormde voor een sterke relatie na de breuk. “We lijken erg op elkaar – waarschijnlijk te veel – maar het betekende dat na de romantiek, de vriendschap zich op natuurlijke wijze ontwikkelde.” Die vriendschap hield onder meer in dat ze met hun twee kinderen en Stephens ex-vrouw en haar drie kinderen op vakantie gingen – en in aangrenzende kamers logeerden.
Een symbool van hun voortdurende relatie is de afstudeerfoto van hun zoon van vorig jaar, die Helen me trots laat zien. “Alleen Stephen en ik zijn samen naar hem toegegaan,” zegt ze. “Dat kan best lastig zijn als je allebei een nieuwe partner hebt, maar we hebben het voor elkaar gekregen. Onze zoon, Lewis, heeft die foto zelfs op zijn Facebook-pagina gezet; hij was trots dat zijn beide ouders naar zijn afstuderen kwamen.”
De rode draad in deze vriendschappen lijkt het begrip van beide partijen te zijn dat hun romance goed en echt voorbij is. “Relaties die niet vreedzaam eindigen, eindigen helemaal niet,” zegt Pulver. “Als je jezelf de tijd geeft om te rouwen en je relatie te eren, laat dat het hart vrijer om nieuwe banden aan te gaan – als vrienden met je ex en met andere mensen, zonder rancunes.” Of het nu gaat om het bijwonen van de bruiloft van je ex, co-ouderschap voor je kinderen of samen op vakantie gaan, “een vrij hart hebben is het beste wat je kunt doen”, zegt Pulver. “En als je dat kunt bereiken met degenen van wie je hebt gehouden, is er zeker geen bewonderenswaardiger manier om het leven te leven.”