In de afgelopen jaren hebben deskundigen in de patiëntenzorg bij spondyloartritis erkend dat een hands on, multi-inzetbare benadering die de patiënt in het centrum van zijn eigen behandeling plaatst en hem nauw betrekt bij het besluitvormingsproces, kan leiden tot de beste resultaten. Een van de redenen hiervoor kan zijn dat het kan leiden tot een grotere tevredenheid van de patiënt op een psychologisch niveau. Men zou kunnen aanvoeren dat mensen die te maken hebben met een chronische progressieve ziekte al talrijke verliezen hebben geleden voor en na de diagnose, en dat het dus gewoon beter voelt om de leiding te hebben. Als zodanig wordt een patiëntgerichte benadering – met inbegrip van farmacologische en niet-farmacologische modaliteiten en interventies – aanbevolen als de hoeksteen van de behandeling bij mensen met spondyloartritis. De doelstellingen van deze aanpak, zoals geconcludeerd door de deskundigen, omvatten pijnvermindering, en een inspanning om spierkracht, uithoudingsvermogen, flexibiliteit, mobiliteit, evenwicht en fitheid te verbeteren, alsmede het handhaven/verhogen van deelname aan een gezond sociaal leven om gevoelens van eenzaamheid te voorkomen. Het voorkomen van houdingsafwijkingen en gewrichtscontracturen zijn ook belangrijke doelen.In dit artikel proberen we bewijs te presenteren, gebaseerd op rigoureus onderzoek, om verschillende elementen te beschrijven van een multidisciplinaire niet-medicamenteuze interventie bij axiale spondyloartritis.
Fysiotherapie
Vaak omvat fysische modaliteiten zoals lichaamsbeweging, warmte, koude, elektrotherapie, en manuele technieken. Het doel van fysiotherapie is het comfort, de onafhankelijkheid, de sociale integratie en de levenskwaliteit van een persoon te behouden en/of te verbeteren.Hoewel alle fysiotherapeuten opgeleide gezondheidswerkers zijn, hebben sommigen aanvullende expertise in musculoskeletale en reumatologische ziekteondersteuning en zouden zij het meest gekwalificeerd zijn om personen met spondyloartritis te behandelen.Het is belangrijk op te merken dat niet alle patiënten goede kandidaten zijn voor fysiotherapeutische behandeling. Een fysiotherapeut is opgeleid om dit te meten en te evalueren, en een gepersonaliseerd behandelingsprotocol op te stellen dat past bij de behoeften en mogelijkheden van de patiënt.
Oefening
Ondanks de medische vooruitgang in de afgelopen twintig jaar, blijft oefening een cruciaal element van een succesvolle behandelingsstrategie in alle stadia van de ziekte. In de literatuur blijft lichaamsbeweging de meest bestudeerde fysieke modaliteit bij de behandeling van ankyloserende spondylitis en axiale spondyloartritis. Sommige artsen gaan zelfs zover om te zeggen dat oefening de universele behandeling is bij deze aandoeningen. Een gerespecteerde groep (Cochrane) onderzocht het effect van lichaamsbeweging voor ankylosing spondylitis in 2008. De review meldde dat individuele oefenprogramma’s thuis beter zijn dan geen interventie en een positief effect hebben op de mobiliteit van de wervelkolom en de fysieke functie. Zij bevestigden ook dat fysiotherapie onder groepstoezicht superieur was en betere resultaten opleverde in vergelijking met thuisoefeningen. Toch, bij het bestuderen van het lichaam van onderzoek over oefening en spondyloartritis, wordt het duidelijk dat diverse moeilijkheden gevonden in vele oefening studies harde conclusies in hun bevindingen verhinderen. (Zie Kader 19.1 voor meer informatie hierover.)
Equatische therapieën
In een vergelijking van hydrotherapie met conventionele oefentherapie over de hele linie, liet hydrotherapie een grotere verbetering zien op alle maten, met name op pijnscores en kwaliteit van leven. Er is echter gesuggereerd, maar niet onderbouwd, dat hydrotherapie in combinatie met conventionele lichaamsbeweging de ontstekingsremmende hormonen in het lichaam lijkt te verhogen; verdere studie is nodig om dit al dan niet te bevestigen.
Elektro-fysische middelen en Thermotherapieën
Hoewel deze modaliteiten vrij succesvol zijn gebruikt bij andere reumatische aandoeningen, was er tot voor kort weinig bewijs om hun gebruik bij spondyloartritis te ondersteunen. Dat kan echter veranderen, aangezien verscheidene recente studies die *TENS gebruik bij ankylosing spondylitis specifiek onderzochten, veelbelovend zijn gebleken. Een dubbelblind placebo-gecontroleerd onderzoek kon geen bruikbare resultaten aantonen bij *magnetische veldtherapie, toegepast op de bilaterale gewrichten in AS. Er was ook geen aangetoond nut voor pijn, vermoeidheid, ochtendstijfheid, functioneel vermogen, noch ziekteactiviteit. Eén kleine studie toonde veelbelovende voorlopige resultaten van hyperthermie van het gehele lichaam op de cytokineniveaus in het bloed, waarbij een vermindering van het TNFa-gehalte (ontstekingsmarker) met 50% ten opzichte van de uitgangsniveaus werd aangetoond na een begin van 24 uur. Een ander onderzoek, waarbij infrarood sauna’s werden gebruikt om hyperthermie van het hele lichaam toe te passen op AS- en RA-patiënten, toonde echter geen significante verbeteringen aan op het gebied van pijn, stijfheid of vermoeidheid.
*Noot van de redacteur:
TENS is de afkorting van “Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation”, een apparaat dat elektrische stroom met een laag voltage toedient aan bepaalde delen van het lichaam, waarbij de zenuwen in het gebied worden gestimuleerd in een poging om de pijn te verminderen. Bij magneetveldtherapie worden verschillende magneten gebruikt om te proberen het magnetisch veld van een persoon in evenwicht te brengen en opnieuw uit te lijnen. Beoefenaars geloven dat dit bepaalde aandoeningen kan behandelen, waaronder pijn door artritis, en de algehele gezondheid kan verbeteren. De gedachte achter magneetveldtherapie is dat bepaalde problemen ontstaan doordat je magnetische velden uit balans zijn. Als je een magnetisch veld in de buurt van je lichaam brengt, wordt aangenomen dat alles weer normaal wordt. Hyperthermie van het gehele lichaam is een behandeling waarbij de kerntemperatuur van het lichaam wordt verhoogd (tot 107 graden Fahrenheit in een gecontroleerde omgeving) om bepaalde veranderingen in de cellen teweeg te brengen. Het wordt het meest gebruikt als een aanvullende behandeling voor kanker.
Patiënt zelfmanagement en educatie
Onder deskundigen is goed vastgesteld dat de behandeling van spondyloartritis enorm gebaat is bij zelfeducatie met betrekking tot invaliditeit, patiënt globale beoordelingen, psychologische status, en depressie. (Zie tabel 19.3 voor meer hierover.) De huidige rapportage op dit gebied suggereert echter dat slechts 40% van de patiënten met axiale spondyloartritis wordt doorverwezen voor educatie, een cijfer dat veel ruimte voor verbetering laat zien.
Complementaire en alternatieve geneeskunde (CAM)
CAM, zoals ondersteund door financiering van studies bij het NIH, wordt beschouwd als een benadering van gezondheidszorg en ziektebeheer die buiten de conventionele geneeskunde valt.De term “complementair” verwijst gewoonlijk naar therapieën die verder gaan dan standaardbehandelingen en die worden gebruikt in combinatie met reguliere medische benaderingen. De term “alternatief” verwijst naar therapieën buiten de conventionele die worden gebruikt in plaats van de reguliere geneeskunde.Momenteel is er weinig bewijs om het gebruik van CAM bij axiale spondyloartritis te ondersteunen. Wat de voedings- en dieetbenaderingen betreft, wordt aangenomen dat 95% van de patiënten op een bepaald moment een dergelijke benadering heeft gebruikt. Vaak worden complementaire benaderingen, zoals massagetherapie, acupunctuur of natuurgeneeskunde, gebruikt ter ondersteuning van traditionele geneesmiddelen. Hoewel er geen bewijs is dat dit ondersteunt, vinden veel mensen veel troost in verschillende alternatieve benaderingen van symptoomverlichting. Meer onderzoek is nodig.
Massagetherapie
Er zijn verschillende vormen van massagetherapie die, volgens vele zelfgerapporteerde beweringen, kunnen helpen bij ontspanning, het verminderen van stress en spierspanning, het verminderen van chronische pijn, en het verbeteren van het algehele welzijn.
Acupunctuur
De algemeen beschikbare informatie over acupunctuur is snel gegroeid sinds het midden van de jaren negentig. Tegelijkertijd is het wetenschappelijk bewijs dat het gebruik ervan ondersteunt gestaag uitgebreid. Geblindeerde studies hebben aangetoond dat acupunctuur zijn beweringen van biofysische impact kan staven met het vrijkomen van endorfines – feel good hormonen – en dat het een onmiddellijke pijnverlichting op korte termijn kan bieden, alsook het functioneren kan verbeteren. Desondanks is er geen solide bewijs dat het gebruik en de positieve effecten ervan bij axiale spondyloartritis ondersteunt. Er wordt gesuggereerd dat verder onderzoek en goed opgezette klinische studies gerechtvaardigd zijn.
Chiropractische behandeling
Chiropractie is een term die wordt gebruikt om veel verschillende soorten behandelingsmodaliteiten te beschrijven. Deze omvatten, maar zijn niet beperkt tot, een combinatie van manuele therapieën, hoge-snelheid spinale manipulatie, passieve modaliteiten, oefenprogramma’s, aanraaktherapie, geen aanraaktherapie, en pijneducatie.De Behandelingsrichtlijnen in Axiale Spondyloartritis gepubliceerd in 2015 door het American College of Rheumatology, Spondylitis Association of America, en Spartan beveelt sterk af tegen spinale manipulatie met hoge-snelheid thrusts bij AS-patiënten die spinale fusie of spinale osteoporose hebben.2Spinale manipulatie bij elke patiënt met vastgestelde axiale spondyloartritis dient te worden vermeden vanwege het risico op ongediagnosticeerde osteoporose en de onbekende effecten van gewrichtsmanipulatie in actief ontstoken gewrichten. Men dient uiterst voorzichtig te zijn alvorens een chiropractische behandeling te ondergaan. Risico’s bij mensen met axiale spondyloartritis zijn onder meer ruggengraatfracturen, ruggenmergletsel en zelfs dwarslaesie.
Natuurlijke gezondheidssupplementen en -producten
Zie pagina 10 van dit nummer voor een artikel over het gebruik van supplementen en hun mogelijke interacties met conventionele medicijnen.
Conclusie
Evidence-based literatuur heeft aangetoond dat oefening en onderwijs de fundamenten blijven van niet-farmacologische behandeling bij spondyloartritis. Conventionele oefeningen bestaan uit flexibiliteit, stretching en versterking met aanvullende therapieën waaronder aquatische oefeningen. Er is gesteld dat een combinatie van biologische behandelingen en oefentherapieën verbeterde resultaten oplevert met betrekking tot verlichting van symptomen, fysieke functie, activiteiten van het dagelijks leven, mobiliteit, en kwaliteit van leven indices.Verdere goed opgezette studies zijn nodig om uitkomsten te meten en het potentiële nut van het opnemen van andere niet-farmacologische benaderingen in een succesvolle management strategie van spondyloartritis.
- Passalent, Laura en Salih Ozgocmen. “Non-Pharmacological management in axial spondyloarthritis.” Oxford Textbook of Axial Spondyloarthritis, edited by Robert D. Inman and Joachim Sieper, Oxford University Press, 2016, pp. 175-187.
- Ward MM, Deodhar A, Akl EA, et al. American College of Rheumatology/Spondylitis Association of America/Spondyloarthritis Research and Treatment Network 2015 Recommendations for the Treatment of Ankylosing Spondylitis and Nonradiographic Axial Spondyloarthritis. Artritis en Reumatologie. 2016 Feb;68(2):282-98. doi: 10.1002/art.39298. Epub 2015 Sep 24.
.