Er is iets met betonijzer dat me fascineert. Al was het maar omdat er maar weinig dingen zijn die de angst oproepen om doorboord te worden. Mijn obsessie met metalen wapeningsstaven sluit mooi aan bij een bouwwerk in San Francisco waar ik een beetje door geobsedeerd ben geraakt – een piepkleine brug aan de oostelijke rand van Golden Gate Park, de Alvord Lake Bridge.
Ernest Ransome, de vader van het moderne wapeningsstaal, bouwde de brug in 1889. Vandaag de dag is het een vervallen, gebarsten en verwaarloosd bouwwerk. De binnenkant is een surrealistische tunnel van nep-dalactieten.
Maar de Alvord Lake Bridge is, letterlijk, de brug naar de moderne wereld. Het is een van de oudste constructies van gewapend beton die nog overeind staat. De gedraaide ijzeren staven die in de brug zijn ingebed, dienden als model voor alle constructies met wapening die daarna volgden. Het is de voorvader van een eindeloos aantal gebouwen, bruggen, tunnels, viaducten en funderingen van gewapend beton. Ransome’s belangrijkste innovatie op het gebied van wapening was het verdraaien van de vierkante staaf, zodat deze beter aan het beton hechtte.
Beton heeft een ongelooflijke druksterkte, maar het heeft niet veel treksterkte. Dus als je beton een significante afstand wilt laten overbruggen, moet je metalen wapening aanbrengen.
Er zijn genoeg kandidaten voor het meest over het hoofd geziene, meest onzichtbare deel van de gebouwde wereld, maar gewapend beton heeft een goede claim om het meest onzichtbare van allemaal te zijn. Want als het goed is, zie je nooit het staalskelet onder alle betonnen constructies waarin je werkt, waar je overheen rijdt en waar je onderdoor loopt.
Het probleem met stalen wapening is dat het roest. Wanneer het staal begint te roesten, wordt de verbinding met het omringende beton verbroken. Het verroeste metaal zwelt ook op en breekt het beton af. Daarom zijn de meeste structuren van gewapend beton die voortdurend aan de elementen worden blootgesteld (zoals ons wegennet), ontworpen om slechts 50 jaar mee te gaan. Meer geavanceerde betonmengsels en epoxy-gecoate wapening verhogen de levensduur, maar zonder regelmatig onderhoud wint entropie het uiteindelijk.
Ernest Ransome verliet San Francisco snel nadat hij de Alvord Lake Bridge had voltooid. In zijn boek “Reinforced Concrete Buildings” dat in 1912 verscheen, bespeur je een zweem van bitterheid in Ransome’s tekst als hij beschrijft hoe zijn gedraaide wapeningsstaal werd “uitgelachen” door de Technical Society in Californië. Hij vertrok naar het oosten met de gedachte dat zijn revolutie van gewapend beton daar een betere kans zou hebben. Hij vertrok met de gedachte dat niemand hier zijn Alvord Lake Bridge, zijn brug naar de moderne wereld, volledig zou waarderen. En als ik er vandaag naar kijk, moet ik helaas zeggen dat hij gelijk had.
Dank aan CCA Senior Adjunct Professor of Architecture, William Littman (hij van het Vergeten Monument), die me voor het eerst over de Alvord Lake Bridge heeft verteld en me heeft rondgeleid. Ik sprak met Robert Courland, auteur van Concrete Planet: The Strange and Fascinating Story of the World’s Most Common Man-Made Material (een geweldig boek!) en Bob Risser van het Concrete Reinforcing Steel Institute (een geweldig persoon om mee te praten!).
Een heel speciaal woord van dank aan Bay Area architect en fotograaf Eddy Joaquim voor het fotograferen van de brug voor de show. Eddy en zijn vrouw, Maile, zijn ook de gastheren van de werkelijk uitstekende Big Tiny Salon, waar ik voor het eerst over dit verhaal sprak in mei 2012.