Traditional Music in Community Life: Aspects of Performance, Recordings,. and Preservation
Hoe behoudt een gemeenschap haar identiteit? Wat motiveert haar leden om samen te werken, om te strijden voor gemeenschappelijke doelen? Hoe verzetten de leden zich tegen gedwongen veranderingen om een toekomst naar eigen ontwerp te scheppen? Hoewel mensen die boeken schrijven de neiging hebben de meeste betekenis van het sociale en religieuze leven toe te schrijven aan in woorden gevatte ideeën, worden veel diepgewortelde gemeenschapsbanden gesmeed door de zintuigen. Ze ontstaan en worden vernieuwd door het ervaren van beelden, aroma’s, smaken, tastzin en geluiden. Kunstenaars, koks, dansers en musici weten dit – maar hun meest overtuigende argumenten gebruiken helemaal geen woorden.
De repetitieve, gestructureerde, vaak gedanste klanken van muziek zijn in bijna elke samenleving te vinden – samen met taal. Muziek heeft iets diep menselijks, maar ook iets diep cultureels, want – net als talen – zijn er vele vormen van muziek. In tegenstelling tot taal vereist muziek echter geen “begrip”. Mensen kunnen ontroerd raken door muziek van volkeren wier taal hen niets zegt, en dezelfde muzikale uitvoering kan voor verschillende mensen verschillende dingen betekenen.
Hoewel muziek in de Verenigde Staten in de volksmond geassocieerd wordt met vermaak, ontspanning en een zekere mate van irrelevantie, is het zelden “alleen maar” vermaak. Muziek kan mensen ontroeren. En omdat muziek mensen diep kan raken, gebruiken leden van gemeenschappen over de hele wereld muziek om culturele identiteit te scheppen en de culturele identiteit van anderen uit te wissen, om eenheid te scheppen en die te ontbinden. Sommige musici worden gearresteerd, gemarteld, gevangen gezet en soms vermoord, terwijl anderen worden uitgenodigd in de zetels van de macht; sommige muzikale evenementen worden gesteund en andere worden verboden. Van de zwarte lijsten uit het McCarthy-tijdperk die veel artiesten van radio en televisie verdreven tot het debat over rapteksten en sampling, ook in de Verenigde Staten hebben musici en hun muziek sterke emoties losgemaakt.
De technologie verandert de manier waarop mensen muziek beleven. Muziek kan tegenwoordig worden opgenomen (audio-opname uitgevonden in 1877), opgeslagen (eerste geluidsarchieven opgericht in 1899), uitgezonden via radiogolven naar huizen (eerste commerciële stations in de V.S. in 1920), via draden naar luidsprekers in liften, fabrieken en winkels gezonden, en de laatste tijd kan zij worden opgevangen in schotelantennes over de hele wereld. Veel mensen beleven muziek tegenwoordig waarschijnlijk vaker via opnamen dan bij live-uitvoeringen. Als gevolg daarvan krijgen opnamen (zowel audio als video) een eigen persoonlijke, sociale, politieke en economische betekenis. Op veel plaatsen kunnen mensen aan meer soorten muziek deelnemen dan op enig ander moment in de geschiedenis van de mensheid – en de keuze van wat er wordt uitgevoerd of beluisterd wordt een kwestie van culturele betekenis.
Dit nummer van Cultural Survivally richt zich op de manier waarop muziek vandaag de dag wordt gebruikt om gemeenschap en culturele identiteit uit te drukken en te creëren in acht zeer verschillende gemeenschappen.
De Suyá-indianen in Brazilië vertegenwoordigen de klassieke “bedreigde” cultuur – een kleinschalige stammengemeenschap in een kwetsbaar ecosysteem die te maken heeft met zeer reële bedreigingen van een veel grotere grensbevolking. Ze gebruiken muziek en ceremonies om opnieuw te creëren en te vieren wie ze zijn geweest en om vast te stellen wat ze willen zijn. Ik concentreer me op de specifieke klankstructuren die ze creëren, omdat muziek geluid is, en specifieke klanken een specifieke betekenis met zich meedragen voor hun uitvoerders en hun publiek.
Hoewel de Kroatische dorpelingen en de Suyá-indianen in veel opzichten van elkaar verschillen, zijn er een aantal echte overeenkomsten in het belang van muzikale prestaties voor de twee gemeenschappen. Tvrtko Zebec beschrijft hoe een groep inwoners van het door oorlog geteisterde dorp Oriovac nieuwe woorden schreef bij een oud lied en een oude dansvorm, en deze uitvoerde in volledige dorpskledij tijdens een volksfeest in Zagreb. Hij traceert de betekenis van het evenement en laat zien hoe de muziek tegelijkertijd terugblikt op vroegere strijd en ook een statement maakt over het heden en de gehoopte toekomst voor zowel de dorpelingen als de natie zelf.
Adam Novick begint in een moderne Afrikaanse natiestaat, in de schaduw van een schotelantenne, en beschrijft een trend die over de hele wereld wordt gemeld: het verdwijnen van veel oudere, lokale tradities en hun vervanging door wereldwijde populaire muziek. Als het verleden een leidraad is, zullen bepaalde muzikale kenmerken verder worden vereenvoudigd en zal veel repertoire volledig verdwijnen. Buitenstaanders kunnen mensen niet dwingen om uit te voeren wat zij willen opgeven, maar zij kunnen het wel opnemen, de schoonheid ervan vieren en het prestige van de lokale uitvoerende musici verhogen door hun lokale tradities beschikbaar te stellen op de radio, in de winkels en waar mogelijk via de schotelantennes.
Traditionele musici, geleerden, advocaten en culturele organisaties zouden moeten samenwerken om auteursrechtwetten te veranderen die populaire muziek bevoordelen boven traditionele muziek, en om praktijken te veranderen die de neiging hebben om samenstellers te belonen in plaats van de traditionele musici die zij opnemen. Opnamen kunnen een redelijk nuttige bron van inkomsten zijn voor een gemeenschap, als de gemeenschap controle heeft over wat er op de opname komt te staan, passende voorschotten en royalty’s ontvangt, en inkomsten uit licenties verwerft. Vergeleken met de productie van handwerk voor de verkoop – die vaak de arbeidspraktijken verandert, bepaalde planten- en diersoorten in gevaar brengt en de kwaliteit van de kunstvoorwerpen zelf aantast – hebben opnamen veel minder invloed op de interne dynamiek van een samenleving.
Veel opnamen van inheemse samenlevingen zijn gemaakt door onderzoekers en gedeponeerd in archieven waar ze verondersteld worden alleen van belang te zijn voor anti-quarianen. De volgende twee artikelen illustreren enkele van de manieren waarop archiefcollecties van vroege opnamen hebben bijgedragen aan het voortbestaan of de groei van gemeenschapsculturen in Australië en de Verenigde Staten.
Grace Koch beschrijft hoe opnamen van Australische Aboriginal muziek, oorspronkelijk gemaakt voor de wetenschap, nu worden gebruikt als bewijs in rechtszaken over landaanspraken om de rechten van de Aboritijnen op hun traditionele land te bewijzen. Wanneer mensen collecties deponeren in musea en archieven, weten ze nooit voor welke doeleinden ze uiteindelijk gebruikt zullen worden. In dit geval bevatten oude liederen het bewijs dat grote gebieden van Aboriginal land zal bewaren voor de groepen die ze oorspronkelijk gebruikten. Het nieuwe gebruik van Aboriginal muziek heeft ook de instelling die verantwoordelijk is voor de archieven op vele belangrijke manieren veranderd.
Judith Gray beschrijft hoe het American Folklife Center van de Library of Congress een groot project ondernam om vroege opnamen terug te geven aan de volkeren die er op speelden. Zij “repatrieerden” de muziek en spraak die oorspronkelijk op oude wascilinders waren opgenomen naar Amerikaans-Indiaanse gemeenschappen, en ontdekten dat niet elke gemeenschap erg geïnteresseerd was in haar oude opnamen. Voor de groepen die wel belangstelling toonden, was het terugvinden van muziek die voordien verloren was gewaand een ontroerende en belangrijke gebeurtenis.
Tom Vennum en Richard LaFernier’s bespreking van Ojibwe powwows in Wisconsin in het begin van de jaren negentig laat een ander belangrijk aspect zien van bijna overal uitgevoerde muziek: lichaamsversieringen en kleding. De Suyá-indianen waren nieuwe ornamenten en beschilderen zichzelf met zorg; de Kroaten zijn trots op hun plaatselijke kleding; en in de Verenigde Staten wordt vaak speciale kleding gedragen bij optredens waarbij muziek centraal staat – of dat nu smokings, tie-dyes, funky, cut-offs, of een andere stijl is. Powwow-dansers hechten niet alleen grote betekenis aan veel onderdelen van hun kleding, de kleding zelf kan ook een gemeenschap van vrienden en verwanten vertegenwoordigen. Richard LaFernier’s beschrijving van de oorsprong en betekenis van zijn danskledij is zeer specifiek voor zijn eigen familie en gemeenschap, maar het vertegenwoordigt een aspect van muzikale optredens in vele delen van de wereld.
Ann Olumba en Diana N’Diaye belichten het belang van radio-uitzendingen voor Afrikaanse immigranten in de Verenigde Staten. Door middel van goed uitgewerkte radioprogramma’s helpen de producenten van twee programma’s een gemeenschap te creëren en in stand te houden onder verafgelegen immigranten die in het gebied rond Washington, D.C. wonen. Lokale radio is een doeltreffende manier waarop geïsoleerde leden van een gemeenschap in contact kunnen blijven met de levendigheid van hun culturen. Het is echter belangrijk op te merken dat de grote commerciële radiostations met een hoge omloopsnelheid zelden muziek van en voor immigrantengemeenschappen laten horen. In de eerste plannen die ik zag voor digitale radio met meerdere stations ontbrak het ook aan veel diversiteit. De rol van het behartigen van de belangen van de lokale gemeenschap is weggelegd voor de kleinere non-profit stations, waarvan de financiering vaak in gevaar is.
Amy Horowitz en Reuven Namdar stellen een kwestie aan de orde die voor de meeste natiestaten vandaag de dag dringend is, met inbegrip van alle landen die in de voorgaande bijdragen aan de orde komen. In de 19e eeuw werden de meeste natiestaten opgericht met een ideologie van culturele eigenheid, vaak gebaseerd op de religie, folklore en symbolen van één regio, of één deel van de bevolking. Aan het eind van de 20e eeuw is een dergelijke homogeniteit nog slechts in enkele naties ter wereld te vinden. Zij is vervangen door een veelheid van volkeren, en een veelheid van culturen binnen elke natie. Israël, dat zichzelf als natie heeft gecreëerd met de terugkeer van een verafgelegen diasporabevolking, heeft ook zijn eigen concept van een “nationale cultuur” gecreëerd. Maar zoals Reuven Namdar, een van de grote liedjesschrijvers en -vertolkers in Israël getuigt, zijn er nog steeds aanzienlijke culturele getto’s.
De meeste mensen leven tegenwoordig in complexe natiestaten. En de meest bedreigde volkeren en culturen zijn niet noodzakelijk die in verre bossen – het zijn vaak grote minderheidsgroepen binnen naties die plotseling uitbarsten in burgeroorlog of vervolging. Muziek is een van de manieren waarop gemeenschappen zich vestigen en proberen te overleven; muziek is ook een van de middelen die andere mensen kunnen gebruiken om te proberen hen te overheersen. Wat er ook gebeurt, muziek is vaak zowel ernstig als mooi, zowel dringend als transcendent.