In de eerste paar dagen van Economie 101 kan men verwachten te leren over de wereldwijde toeleveringsketen. Velen beginnen dan voor het eerst te begrijpen dat bijvoorbeeld de appels in hun fruitschaal niet op magische wijze in de schappen van hun plaatselijke kruidenierswinkel terecht zijn gekomen, maar via een complex systeem van coördinatie. De appels in je oma’s taart kunnen bijvoorbeeld geoogst zijn op een Chinese boerderij.
Maar hoe zit het met de bomen op die Chinese boerderij? Die zijn ook niet op magische wijze ontstaan.
De meesten kunnen de aard van de toeleveringsketen van onze producten begrijpen, maar weinigen begrijpen de evolutionaire aard ervan.
Onderzoeker Robert Spengler heeft anderhalf decennium lang naar appelzaden gezocht in een poging deze vraag te beantwoorden.
Appels waren waarschijnlijk veel groter voor de ijstijd
Lees hier meer: Global trade 2019: Fasten your seat belts!
Going back to the start
Spengler, die directeur is van het archaeobatony labsysteem aan het Max Planck Institute for the Science of Human History, heeft de geschiedenis van de appel gevolgd van zijn wilde oorsprong tot zijn verspreiding over de zijderoute tot vandaag.
“Zowel het genetische als het fossiele bewijs lijkt erop te wijzen dat grote vruchtdragende variëteiten lijken terug te gaan tot het late Mioceen,” vertelde Spengler aan DW. “Dus waarschijnlijk in het bereik van negen tot zeven miljoen jaar geleden zou een goede schatting zijn.”
Mensen waren er op dat moment echter nog niet, dus wie – of wat – verspreidde de zaden? Voor kleinere vruchten zoals kersen, waren vogels de belangrijkste zaadverspreiders. Maar vogels konden de zaden van grotere vruchten zoals appels en peren niet verspreiden, wat betekent dat iets anders het werk deed.
Spengler en andere onderzoekers vermoeden dat megafauna, d.w.z. grote dieren zoals paarden die in verband worden gebracht met het Pleistoceen of de ijstijd, de zaden droegen en verspreidden, net zoals ze dat nu doen.
In termen van de evolutie van de vrucht, “Het lijkt een veel sneller proces te zijn,” zegt Spengler, “en het vond plaats door verschillende groepen of lineages die met elkaar kruisten, of hybridiseerden.”
Veel van de genetica van de huidige appel kan worden herleid tot de zijderoute
Lees hier meer: China stelt ‘Pool Zijderoute’ over Noordpool voor om handel te stroomlijnen
Rol van dieren in evolutie
De rol van dieren bij het domesticeren van planten wordt vaak over het hoofd gezien, aldus Spengler.
Volgens zijn onderzoek vond de evolutie van appels plaats lang voordat de mens ze begon te domesticeren. Paleontologisch bewijs traceert de eerste oorsprong van de vrucht tot 9 miljoen jaar geleden, tijdens het late Mioceen.
Voor kleinere vruchten zoals kersen, waren vogels de belangrijkste zaadverspreiders. Maar vogels konden de zaden van grotere vruchten zoals appels en peren niet verspreiden, wat betekent dat iets anders het werk deed. Maar wat?
Spengler vermoedt dat megafauna – enorme dieren zoals paarden die geassocieerd worden met het Pleistoceen, of de ijstijd – de zaden droegen en verspreidden, net zoals ze dat nu doen. Zijn onderzoek wijst uit dat appelzaden in deze tijd verder en wijder werden verspreid dan in de laatste 10.000 jaar.
Dit suggereert dat veel van de megafauna die de zaden verspreidden, na de IJstijd uitstierven.
Bizons zijn een voorbeeld van megafauna uit het IJstijdperk
Lees hier meer: Alles wat je ooit wilde weten over ananas
De eerste moderne appels werden ontdekt in de Tien Shan bergen van Kazachstan, zegt Spengler, met andere wilde appelpopulaties gevonden in “glaciale refugia zones,” wat betekent gebieden waar planten overleefden tijdens de ijstijden. Dergelijke zones zijn ontdekt in plaatsen als het huidige Frankrijk, Duitsland en Italië.
Spengler’s onderzoek suggereert dat de genetica van de moderne appel kan worden teruggevoerd op de zijderoute handelsroutes die Oost en West verbinden, waar handelaren en boeren ze cultiveerden door middel van hybridisatie.
Hybridisatie is een door mensen gefaciliteerd proces waarbij boomtakken worden “geënt”, of fysiek verbonden, met andere bomen.
Het meeste bewijs voor appels uit de ijstijd wordt geleverd via fossielen
Lees hier meer: Report: EU-landen in dwangbuis door China’s Nieuwe Zijderoute
Een korte geschiedenis van de Zijderoute
Culturele betekenis
Op een gegeven moment tijdens de expansie van de appel over de hele wereld, werd de vrucht meer dan alleen een andere bron van voedsel.
In de Bijbel wordt de vrucht die Eva eet vaak afgebeeld als een appel, terwijl in “De Arabische Nachten” een magische appel elke ziekte kan genezen. In de Noorse mythologie geeft de “gouden appel” de goden onsterfelijkheid. In de moderne tijd vertelt de folklore ons dat als we elke dag een appel eten, we de dokter op afstand kunnen houden. En op het moment van schrijven is ’s werelds meest waardevolle merk – je raadt het al – Apple.
Spengler zegt dat zijn eigen persoonlijke theorie is dat het fruit gewoon heel goed was aangepast aan het Noord-Europese klimaat.
“Appels werden heel populair in Noord-Europa vóór de koloniale periode en verspreidden zich vervolgens wijd over de hele wereld,” zegt hij. “
Appeltaart, ook bekend als “American pie” in de VS
Wat zijn eigen interesse in appels betreft, zegt hij dat die tweeledig is: Behalve dat ze lekker zijn, zijn appels “vooral interessant omdat ze ons een manier geven om het bredere begrip van plant domesticatie te bekritiseren.”
Dus de volgende keer dat je in een appel bijt, zul je misschien denken aan Kazachstan, waar de appels van vandaag hun oorsprong hebben….en aan de grote dieren die hun zaden verspreidden lang voordat wij mensen hier kwamen.
-
De appel: Verboden vrucht, koninklijk insigne, platenlabel en tech-logo
Een hap is een byte
De misschien wel populairste appel van de 21e eeuw is het Apple Inc. logo van een appel waar een hap uit is genomen, in 1977 ontworpen door Rob Janoff. Medeoprichter van Apple, Steve Jobs, had het idee voor de bedrijfsnaam. Hij was, zei Jobs, op een van zijn “fruitarische diëten”, en bedacht de naam op de terugweg van een bezoek aan een appelboerderij.
-
De appel: Verboden vrucht, koninklijk insigne, platenlabel en tech-logo
Adam & Eva
Het begon allemaal in het paradijs: De “ouders van de hele mensheid” maakten een fatale fout, vanuit Bijbels oogpunt, door Gods bevel om niet van de vrucht van de boom der kennis te eten, te negeren. Eva plukte een appel, nam een hap, en dwong Adam ook een hap te nemen.
-
De appel: Verboden vrucht, koninklijk insigne, platenlabel en technologielogo
De gouden appel
In de Griekse mythologie leidde deze appel tot een geschil tussen de godinnen en uiteindelijk tot de Trojaanse oorlog. De jonge Trojaanse prins Paris werd gevraagd te beoordelen wie de mooiste was: Aphrodite, Athene of Hera. Alle drie probeerden ze hem om te kopen, waarbij Aphrodite hem de liefde aanbood van de mooiste vrouw ter wereld. Paris gaf haar de gouden appel.
-
De appel: Verboden vrucht, koninklijk insigne, platenlabel en technologielogo
Wat omhoog gaat…
De legende gaat dat de Britse wetenschapper en wiskundige Isaac Newton onder een appelboom zat toen er een appel op zijn hoofd viel – wat hem aan het denken zette over de krachten van de zwaartekracht die de appel naar beneden dwongen en niet omhoog of zijwaarts. Deze gebeurtenis zou hem op een briljant idee hebben gebracht: de Wet van de Universele Gravitatie.
-
De appel: Verboden vrucht, koninklijk embleem, platenlabel en technologielogo
Koninklijke emblemen
Koningen en keizers worden al honderden jaren afgebeeld met een bol met een kruis erop; soms staat het koninklijk embleem bovenop kronen. Dus waar komt de appel in beeld? Kijk eens goed naar de vorm van de bol: In het Duits wordt de wereldbol “Reichsapfel” genoemd, wat letterlijk “appel van het keizerrijk” betekent.
-
De appel: Verboden vrucht, koninklijk insigne, platenlabel en tech-logo
Een appel per dag
In veel culturen symboliseert de appel het eeuwige leven, bijvoorbeeld in de Noord-Europese en Griekse mythologie. Zelfs als ik wist dat morgen de wereld zou vergaan, zou ik toch mijn appelboom planten,” zou Maarten Luther hebben gezegd.
-
De appel: Verboden vrucht, koninklijk insigne, platenlabel en tech-logo
Tell’s appel gefotografeerd
De Duitse toneelschrijver Friedrich Schiller schreef “Wilhelm Tell,” een drama over de legendarische Zwitserse nationale held die in opstand kwam tegen een bloeddorstige tiran. Het 19de-eeuwse toneelstuk is maatschappijkritisch en nog altijd zeer actueel. Tell werd gedwongen een appel van het hoofd van zijn eigen zoon te schieten als straf voor ongehoorzaamheid.
-
De appel: Verboden vrucht, koninklijk insigne, platenlabel en technologielogo
Wie is de mooiste van allemaal?
Resentvol over de schoonheid van haar stiefdochter, vergiftigde de boze koningin een appel om het meisje te doden in het sprookje Sneeuwwitje en de zeven dwergen van Grimm. Sneeuwwitje nam een hap en viel neer, alsof ze dood was. Terwijl ze in een glazen doodskist lag, hoestte ze de appel die in haar keel zat net op tijd op – en leefde nog lang en gelukkig.
-
De appel: Verboden vrucht, koninklijk insigne, platenlabel en technologielogo
In de kern
In 1968 richtten The Beatles hun eigen platenlabel op, en noemden het Apple Records. Het logo, een felgroene Granny Smith appel, verscheen datzelfde jaar voor het eerst op het legendarische “White Album” van de band. Apple Records klaagde Apple, het bedrijf voor consumentenelektronica, meerdere malen aan voor inbreuk op het handelsmerk.
Auteur: Jürgen Brendel, Aaron Skiba, Conny Paul / db