Antonio Lucio Vivaldi wordt beschouwd als een van de beste barokcomponisten aller tijden, met een grote invloed die zich in de loop van zijn leven over heel Europa verspreidde. Hij werd op 4 maart 1678 in Venetië geboren en had een ongelooflijk succesvolle carrière, waarin hij talrijke vioolconcerten, gewijde koorwerken en meer dan 40 opera’s componeerde.
Vivaldi’s jeugd
Vivaldi toonde al vanaf het prille begin muzikale begaafdheid. Zijn vader, Giovanni Battista Vivaldi leerde zijn zoon viool spelen en het paar toerde samen door Venetië. Hoewel we niet met zekerheid kunnen zeggen op welke leeftijd Vivaldi begon te leren spelen of componeren, doet de uitgebreide muzikale kennis die hij had opgedaan toen hij 24 was en als zoon van de oprichter van de Sovvegno dei musicisti di Santa Cecilia (een vereniging van musici) vermoeden dat hij erg jong moet zijn geweest.
De voorzitter van de Sovvegno dei musicisti di Santa Cecilia was Giovanni Legrenzi, een componist uit de vroege barok en de maestro di cappella van de Basiliek van San Marco. Het is mogelijk dat hij de jonge Vivaldi zijn eerste compositielessen gaf – de Luxemburgse geleerde Walter Kolneder beweert dat er sporen van Legrenzi’s stijl te vinden zijn in Vivaldi’s vroege liturgische werk Laetatus sum (RV Anh 31), dat hij schreef toen hij pas 13 jaar oud was in 1691. Het is echter ook aannemelijk dat zijn vader zijn kennis van componeren doorgaf, want die componeerde in 1689 de opera La Fedeltà sfortunata.
Gezondheidsproblemen
Vivaldi leed zijn hele leven aan een slechte gezondheid. Een van zijn vele problemen was een voortdurende benauwdheid. Hoewel dit hem er niet van weerhield viool te spelen of muziek te componeren, maakte het hem wel het bespelen van blaasinstrumenten onmogelijk. Toen hij 15 was, hield Vivaldi zich niet langer bezig met muziek en begon hij te studeren voor priester. Op 25-jarige leeftijd werd hij tot priester gewijd, maar slechts een jaar later kreeg hij dispensatie van het opdragen van de mis vanwege zijn slechte gezondheid. Binnen de kerk kreeg hij de bijnaam il Prete Rosso, wat De Rode Priester betekent, wat verwees naar de kleur van zijn haar.
Het Conservatorio dell’Ospedale della Pietà
Hoewel hij het meest wordt beschouwd als een opmerkelijk componist, was Vivaldi ook een uitzonderlijk technisch violist. In hetzelfde jaar dat hij werd gewijd, werd Vivaldi ook maestro di violino (meester van de viool) aan het Pio Ospedale della Pietà weeshuis in Venetië.
Het weeshuis was een van de vijf plaatsen in Wenen waar verlaten en verweesde kinderen onderdak en een opleiding kregen. De jongens leerden een vak en vertrokken als ze 15 waren, terwijl de meisjes een muzikale opleiding kregen en de meest getalenteerden bleven om lid te worden van het hoog aangeschreven koor en orkest van het weeshuis.
Vivaldi schreef het merendeel van zijn belangrijkste werken tijdens de 30 jaar dat hij in het weeshuis werkte. Hij componeerde ook meer dan 60 concerten, cantates en gewijde vocale muziek die het orkest van het weeshuis kon spelen. Dit had al snel tot gevolg dat de weeskinderen een grote waardering en achting kregen, niet alleen in Venetië, maar in heel Europa.
Elk jaar stemde de raad van bestuur over de leraren die in het weeshuis moesten blijven. In 1710, toen hij 32 was, werd Vivaldi gevraagd te vertrekken. Maar al na een jaar als freelance musicus werd hij na een unanieme stemming teruggeroepen naar het weeshuis. In 1716 werd hij gepromoveerd tot maestro de’ concerti (muziekdirecteur).
Hoogtepunt van zijn carrière
In zijn hoogtijdagen kreeg Vivaldi opdrachten van Europese vorsten en edelen. In 1725, hij was toen 47 jaar oud, gaf de Franse ambassadeur in Venetië de opdracht voor de serenata (cantate) Gloria e Imeneo (RV 687) ter ere van het huwelijk van Lodewijk XV. Het jaar daarop werd ook La Sena festeggiante (RV 694) gecomponeerd voor de Franse ambassade, ter gelegenheid van de geboorte van de Franse koninklijke prinsessen Henriette en Louise Élisabeth.
In 1728, toen hij 50 was, ontmoette Vivaldi in Triëst keizer Karel VI, aan wie hij eerder opus 9, La cetra, had opgedragen. De keizer was dol op Vivaldi’s muziek en zou tijdens die ene ontmoeting meer met hem hebben gepraat dan hij de afgelopen twee jaar met zijn ministers had gedaan. Hij schonk Vivaldi de titel van ridder, een gouden medaille en een uitnodiging om naar Wenen te komen.
Het Kärntnertortheater in Wenen.
Vivaldi in Wenen
Vrijgezeld door zijn vader reisde Vivaldi twee jaar later naar Wenen en Praag. Daar presenteerde hij zijn opera Farnace (RV 711), die zes hernemingen beleefde.
Treurig genoeg ondervond Vivaldi, zoals veel componisten uit die tijd, grote moeilijkheden in zijn latere leven. Veranderingen in de muzieksmaak zorgden ervoor dat zijn composities niet langer in zo’n hoog aanzien stonden. Om dit tegen te gaan verkocht hij grote aantallen manuscripten tegen zeer lage prijzen om zijn verhuizing naar Wenen te kunnen bekostigen. Hoewel het niet zeker is waarom Vivaldi van Venetië naar Wenen wilde verhuizen, is de kans groot dat hij na zijn succesvolle ontmoeting met keizer Karel VI componist aan het keizerlijke hof wilde worden.
Het is ook mogelijk dat Vivaldi naar Wenen reisde voor de mogelijkheid opera’s op te voeren, vooral omdat hij ervoor koos dicht bij het Kärntnertortheater te gaan wonen. Niet lang nadat Vivaldi in Wenen aankwam, overleed Keizer Karel VI, waardoor de componist geen vast inkomen of koninklijke bescherming meer had.
Daarop werd Vivaldi berooid en stierf in juli 1741, 63 jaar oud, in het huis van een Weense zadelmaker aan een inwendige infectie. De volgende dag werd een begrafenis gehouden in de Stephansdom en de componist werd begraven in een basisgraf op een begraafplaats die eigendom was van het openbare ziekenfonds. In tegenstelling tot vele verhalen, was de jonge Joseph Haydn niet betrokken bij de begrafenis of de uitvaart, aangezien er helemaal geen muziek werd uitgevoerd.
Hoewel het huis waar hij eens woonde verwoest en bebouwd is, zijn er gedenkplaten waar hij begraven is, dicht bij de Karlskirche en zijn oude huis. U kunt ook de Vivaldi-ster zien in de Weense Musikmeile en een Vivaldi-monument op de Rooseveltplatz.
Vivaldi in Wenen vandaag de dag
U kunt Vivaldi in Wenen vandaag de dag nog steeds meemaken tijdens de klassieke concerten in de stad. U kunt getuige zijn van een van zijn beroemdste stukken, Vier Jaargetijden, in de Karelskerk uitgevoerd door 40 musici van wereldklasse of in de Stephansdom uitgevoerd door het Weense Kamerorkest.