Wat is chronische UTI?

Wat is een urineweginfectie (UTI)?

Infecties van de lagere urinewegen tasten de blaas en de urinebuis aan (de buis waar urine doorheen gaat op weg naar de uitgang van het lichaam). UTI’s treden op wanneer ziekteverwekkende bacteriën de overhand krijgen op de normale urinewegbacteriën en het weefsel van de urinewegen aanvallen.

Vrouwen hebben meer kans op UTI’s, maar de verklaringen hiervoor berusten op speculatie. Maar ook mannen en kinderen krijgen UTI’s. Er is niet genoeg onderzoek om te begrijpen waarom sommige mensen nooit een UTI krijgen, waarom sommige mensen een of twee infecties hebben en waarom sommige mensen chronische infecties ontwikkelen.

Hoe begint een chronische UTI?

Een chronische UTI begint met een acute infectie die niet beter wordt of lijkt op te lossen maar herhaaldelijk terugkomt. Korte kuren van één tot drie dagen zijn te kort om de infectie te doen verdwijnen en de symptomen komen enkele dagen na het beëindigen van de antibioticakuur terug.

De hele tijd moeten plassen, pijn bij het plassen, kleine hoeveelheden urine laten lopen, pijn in de blaas en de urinebuis, pijn in uw buik, rug en benen, moeite met plassen, problemen met incontinentie. De symptomen van chronische UTI lijken op die van acute infecties, maar ze verschillen van persoon tot persoon.

Het is niet duidelijk waarom sommige mensen last hebben van chronische infecties terwijl anderen beter worden. Maar wat wel bekend is, is dat chronische UTI’s levens verwoesten. Lijders blijven achter met slopende, levensveranderende symptomen, zoals urinefrequentie (tientallen keren per dag moeten plassen), aandrang tot urineren, kwellende pijn, niet in staat om goed te slapen, te werken, voor kinderen te zorgen en normale seksuele relaties te hebben. Hun leven komt tot stilstand.

Hoe wordt een infectie chronisch?

Chronische UTI’s ontstaan wanneer ‘acute’ of ‘eenvoudige’ infecties onbehandeld blijven of niet beter worden met standaardbehandelingen zoals vrij verkrijgbare middelen of de korte antibioticakuren die huisartsen gewoonlijk voorschrijven.
Na verloop van tijd verplaatsen de bacteriën die UTI’s veroorzaken zich vanuit de urine naar de cellen van de blaaswand, waar ze beschermd zijn tegen antibiotica en moeilijker te doden zijn. De bacteriën zorgen ervoor dat de blaascellen ontstoken raken. Hierdoor blijven de bacteriën aan het weefsel kleven en zijn ze moeilijker weg te spoelen.

We leggen uit hoe een chronische UTI zich ontwikkelt – met prachtige beelden.

Waarom kan dit gebeuren?

UTI’s zijn steeds moeilijker te behandelen en de korte antibioticakuren die in de officiële richtlijnen van het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) voor huisartsen worden aanbevolen, zijn niet effectief tegen chronische infecties. Onderzoek toont aan dat:

• Bacteriën worden resistent tegen antibiotica die traditioneel worden gebruikt om UTI’s te behandelen, zodat deze geneesmiddelen nu minder effectief zijn
• Bacteriën zijn in staat om zich te beschermen tegen zowel antibiotica als het eigen immuunsysteem van het lichaam door zich te verbergen in de cellen van de blaaswand en in ‘biofilms’ die al bestaan op het weefsel van de urinewegen
• Het voorschrijven van een enkel antibioticum kan niet voldoende zijn. Chronische UTI’s zijn meestal multibacterieel (veroorzaakt door verschillende soorten bacteriën). Antibiotica beïnvloeden het natuurlijke evenwicht van bacteriën die zelfs in gezonde blazen aanwezig zijn. Dus het uitschakelen van een type slechte bacterie kan ertoe leiden dat een ander type zich vermenigvuldigt en een infectie wordt.

Maar er is nog een reden dat chronische infecties zich ontwikkelen en dat is een probleem met de testmethoden waarop huisartsen en urologen vertrouwen om een UTI te diagnosticeren.

Tests voor UTI zijn onnauwkeurig en gebaseerd op wetenschap die verouderd is

Huisartsen en urologen vertrouwen op dipstick-tests en urinekweken om bacteriële infecties te diagnosticeren. Recente studies hebben aangetoond dat dipsticktests meer dan de helft van de infecties missen en dat urinekweken tweederde van de infecties missen. Een misplaatst vertrouwen in deze tests heeft geleid tot een enorm misverstand in de reguliere geneeskunde.

Wanneer dipsticktests en -kweken er niet in slagen een infectie vast te stellen, kunnen artsen en urologen een bacteriële infectie afwijzen en op zoek gaan naar andere oorzaken. Patiënten kunnen dan onderzoeken ondergaan, waaronder echoscopieën om de nieren te testen; cystoscopieën waarbij een camera in de blaas wordt ingebracht; en urodynamische tests waarbij de patiënt wordt gekatheteriseerd en zijn blaas met vloeistof wordt gevuld om te analyseren hoe hij zijn urine doorlaat.

Deze tests zijn pijnlijk, invasief en geven weinig nuttige informatie. Nadat ze geen andere fysieke oorzaak hebben aangetoond dan tekenen van blaasontsteking, krijgen veel mensen met chronische UTI te horen dat ze interstitiële cystitis (IC), pijnlijk blaassyndroom (PBS), urethraal syndroom (US) of een overactieve blaas (OAB) hebben.

De mythe van interstitiële cystitis en blaassyndromen

IC en blaassyndromen staan bekend als ‘diagnoses door uitsluiting’. Ze geven geen reden aan voor de symptomen van een patiënt, maar beschrijven slechts een verzameling symptomen. Op de website NHS Choices wordt IC bijvoorbeeld beschreven als een “slecht begrepen, ongeneeslijke aandoening”.

Er is geen algemeen aanvaarde oorzaak of genezing voor IC en blaassyndromen. Maar veel artsen zijn van mening – op basis van tests waarvan bekend is dat ze ondoeltreffend zijn – dat ze niet door bacteriën worden veroorzaakt. Om de symptomen te verlichten krijgen patiënten een operatie aangeboden of pijnstillers voorgeschreven, waaronder opiaten, blaasontspanners en blaasinstillatie (waarbij medicatie rechtstreeks in de blaas wordt gebracht).

Blaasinstillatie had niet meer effect dan een placebo, zo bleek uit een recente grootschalige studie. Een groeiend aantal aanwijzingen suggereert dat langdurige blaas- en urinepijn kan worden veroorzaakt door infecties die worden gemist door tests die niet werken.

Dus hoe groot is het probleem?

Het is een enorm probleem. Tot 1,7 miljoen vrouwen in het Verenigd Koninkrijk lijden aan chronische symptomen van de lagere urinewegen. Uit een recente studie blijkt dat een vergelijkbaar aantal mannen hieraan lijdt. Een groeiend aantal internationale onderzoeken suggereert dat veel mensen die lijden aan langdurige urinewegproblemen mogelijk ongediagnosticeerde bacteriële infecties hebben.

Toch erkennen de richtlijnen van het National Institute for Health and Care Excellence (NICE) het bestaan van chronische UTI niet en – wanneer de testresultaten negatief zijn en korte antibioticakuren niet werken – lijken veel specialisten niet te willen accepteren dat chronische urinewegsymptomen kunnen worden veroorzaakt door bacteriën.

Patiënten worden routinematig afgedaan als angstig en krijgen counseling en psychiatrische doorverwijzingen aangeboden. Lijders worden gedwongen in doodsangst te leven en een gebrek aan levenskwaliteit te ervaren, zonder ooit een effectieve behandeling te vinden of iemand te vinden die hun aandoening kan diagnosticeren en begrijpen.

Meer informatie

• Wat zijn interstitiële cystitis en pijnlijke blaas- en urethra-syndromen?
• Ondersteuning voor mensen met chronische urineweginfectie

• Een geblindeerde observationele cohortstudie naar de microbiologische ecologie geassocieerd met pyurie en overactieve blaassymptomen
• Discriminatie van microscopische pyurie en leucocytenesterase als diagnostische surrogaten voor infectie bij patiënten met symptomen van de lagere urinewegen: resultaten van een klinische en laboratoriumevaluatie