Mensen gaan er algemeen van uit dat probiotica en prebiotica veilig zijn, maar onderzoekers in Frankrijk zeiden maandag dat er maar heel weinig onderzoek is waaruit blijkt dat dat waar is.
Er zijn ook maar weinig gegevens over de vraag of de producten werken op de manier waarop mensen denken dat ze werken, merkten andere onderzoekers op. Ondanks de groeiende markt voor probiotica, is er nauwelijks bewijs dat ze veilig of effectief zijn.
Probiotica – producten die zogenaamd nuttige bacteriën in de darm brengen – bestaan al honderden, zo niet duizenden, jaren. Yoghurt is een voorbeeld, met zijn zware dosis lactobacillen en bifidobacteriën. Prebiotica zijn soortgelijke producten die tot doel hebben de zogenaamde goede bacteriën te voeden en te cultiveren.
Het groeiende corpus van onderzoek naar het microbioom toont aan dat de verzameling bacteriën, gisten en misschien virussen die in en op het lichaam leven, zeker van invloed zijn op de menselijke gezondheid.
Minder is onderzocht of ze in sommige gevallen schadelijk kunnen zijn.
Aida Bafeta van het Franse onderzoeksinstituut Inserm en collega’s keken naar 384 afzonderlijke studies naar prebiotica, probiotica en synbiotica – producten die beide bevatten – gedaan sinds 2015.
De meeste onderzoeksteams leken er gewoon van uit te gaan dat de producten veilig waren, rapporteerden Bafeta en collega’s in de Annals of Internal Medicine.
“Een derde van de onderzoeken gaf geen informatie over schade, en slechts 2 procent rapporteerde adequaat belangrijke veiligheidscomponenten,” schreven ze.
“We kunnen niet concluderen dat deze interventies veilig zijn zonder rapportage van veiligheidsgegevens.”
Dr. Shira Doron van de Tufts University School of Medicine is een van de weinige onderzoekers die naar de veiligheid van probiotica heeft gekeken.
Het is waar, zegt ze, dat er niet veel meldingen zijn van bijwerkingen bij gezonde mensen. Maar er zijn er wel een paar geweest, vooral bij ziekenhuispatiënten.
“Als je immuungecompromitteerd bent, of als je chemotherapie ondergaat of neutropenisch bent – met een gevaarlijk laag aantal witte bloedcellen – of je darm is lek om wat voor reden dan ook,” vertelde Doron aan NBC News, “dan ligt het voor de hand dat als je probiotica binnenkrijgt, ze in je bloed kunnen komen.”
Bacteriën die in de darmen thuishoren, kunnen schade aanrichten als ze in de bloedbaan terechtkomen, een aandoening die bacteriëmie wordt genoemd.
Een ander potentieel risico betreft mensen die probiotica slikken om te proberen eventuele schade van antibiotica tegen te gaan. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft erop gewezen dat levende bacteriën in theorie antibiotica-resistentiegenen kunnen overdragen aan besmettelijke bacteriën in het lichaam, hoewel niet is aangetoond dat dit is gebeurd.
Probiotica zouden ook het immuunsysteem kunnen overstimuleren, maar ook dit is een slecht bestudeerd gebied.
Het kan gevaarlijk zijn om aan te nemen dat het innemen van doses bacteriën, zelfs als ze zogenaamd heilzaam zijn, voor iedereen onder alle omstandigheden veilig is, waarschuwde Bafeta’s team.
“Mensen hebben sterke overtuigingen over de veiligheid van probiotica, prebiotica en synbiotica,” schreven ze.
“Veel onderzoekers op dit gebied denken dat een gedetailleerde evaluatie van mogelijke schade niet nodig is. Voorzichtigheid is echter geboden, vooral bij het overwegen van deze interventies voor kwetsbare of ernstig zieke personen.”
Het grotere probleem, zei Doron, is dat niemand eigenlijk veel weet over de vraag of een van de producten op de markt zelfs nuttig zijn.
Sommige van de productetiketten impliceren sterk dat ze mensen kunnen helpen langer en gezonder te leven – suggereren “levensverlenging” – of zinspeelden op specifieke effecten, zoals “stemmingsverbetering”, “comfortabele spijsvertering” of “absorptie van voedingsstoffen.”
Maar wetenschappers die het microbioom bestuderen, zeggen dat ze nog niet hebben kunnen achterhalen van welke bacteriën mensen misschien meer nodig hebben, van welke ze misschien minder nodig hebben, en of het simpelweg eten van yoghurt of ander gefermenteerd voedsel of het nemen van supplementcapsules zelfs dat evenwicht kan veranderen.
“We hebben veel meer vragen dan we antwoorden hebben,” zei Doron, die niet betrokken was bij de studie van het Franse team. Het is nog nooit bewezen dat ze goed zijn voor de algemene gezondheid.”
Er zijn honderden verschillende soorten bacteriën in de darmen, en verschillende mensen – en soms totaal verschillende bevolkingsgroepen – hebben verschillende evenwichten.”
Medische studies hebben gekeken naar het gebruik van probiotica voor specifieke gevallen. Het bekendste is misschien wel het gebruik van ontlastingstransplantaties om dodelijke Clostridium difficile-infecties te behandelen, maar onderzoekers hebben ook gekeken naar het gebruik van probiotica om andere infecties te behandelen, om te helpen bij gewichtsverlies, of om aandoeningen als prikkelbaar darmsyndroom om te buigen.
De Food and Drug Administration staat toe dat de meeste probiotica als algemeen erkend veilig worden beschouwd als ze aan voedsel worden toegevoegd. Maar de FDA reguleert geen supplementen.
Doron klaagt dat de regelgeving van de FDA het voor onderzoekers als zijzelf moeilijk maakt om de veiligheid of werkzaamheid van probiotica te bestuderen. Ze zegt dat het moeilijk is toestemming te krijgen om probiotica te bestuderen bij mensen met antibiotica-resistente infecties.
“Het is wat het publiek wil weten,” zei Doron. “Ze geven hun zuurverdiende geld uit.”