C-Reactive Protein
CRP jest najszerzej badanym z nowych markerów CVD. Wiele badań prospektywnych wskazuje, że podwyższone stężenie CRP niezależnie przewiduje ryzyko zawału serca, udaru mózgu, ostrego zespołu wieńcowego i nagłego zgonu, a także ryzyko nawrotu zdarzeń związanych z CVD.206-208 Co ciekawe, CRP jest specyficzne dla przewidywania śmiertelności z powodu CVD i nie przewiduje śmiertelności z przyczyn innych niż sercowo-naczyniowe.209 CRP jest reaktantem ostrej fazy, który składa się z pięciu podjednostek 23-kDa i jest wytwarzany przez wątrobę w odpowiedzi na bodźce zapalne i cytokiny prozapalne, takie jak interleukina-6 (IL-6); CRP jest również wytwarzany przez komórki mięśni gładkich tętnic wieńcowych i wpływa na ekspresję cząsteczek adhezyjnych oraz aktywuje dopełniacz.210,211
W badaniach nad oceną ryzyka wykazano, że CRP wzbogaca informacje prognostyczne na wszystkich poziomach ryzyka skali Framingham Cardiovascular Risk Score (ryc. 9-12).212 Chociaż stężenie CRP koreluje z całkowitą skalą Framingham Cardiovascular Risk Score, tylko w minimalnym stopniu koreluje z poszczególnymi składnikami tej skali – co sugeruje, że CRP może wychwytywać inne aspekty ryzyka CVD poza tymi reprezentowanymi przez tradycyjne czynniki ryzyka CVD.213 Ponadto inne dane wskazują, że CRP dostarcza dodatkowych informacji prognostycznych na wszystkich poziomach LDL-C, tak że osoby z podwyższonym stężeniem CRP, ale niskim stężeniem LDL-C mają wyższe bezwzględne ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych niż osoby z wysokim stężeniem LDL-C i niskim stężeniem CRP (ryc. 9-13).212 Wykazano, że CRP dostarcza dodatkowych informacji prognostycznych na wszystkich poziomach zespołu metabolicznego.214
Chociaż stężenie CRP można obniżyć poprzez interwencje behawioralne i farmakologiczne, nie ma prospektywnych danych, które wykazałyby, że obniżenie stężenia CRP u pozornie zdrowych osób zmniejszy ryzyko CVD. Aktywność fizyczna, utrata wagi, zaprzestanie palenia i leki obniżające poziom lipidów, w tym statyny, obniżają poziom CRP. Na przykład w badaniu z udziałem mężczyzn uczestniczących w Physicians Health Study, mimo że leczenie aspiryną zapobiegało rozwojowi zawału serca, było ono związane z wyjściowym stężeniem CRP/stopniem zapalenia. Aspiryna zmniejszyła ryzyko MI o 55,7% (P = 0,02) wśród mężczyzn z najwyższego kwartyla w porównaniu z najniższym kwartylem CRP, w którym odnotowano zmniejszenie ryzyka MI o 13,9%, które nie osiągnęło istotności statystycznej.215 Większość danych dotyczących związku między CRP a lekami obniżającymi stężenie lipidów dotyczy stosowania terapii 3-hydroksy-3-metyloglutarylo-koenzymem/statynami. Dane z analizy podgrupy badania Cholesterol and Recurrent Events (CARE) wykazały, że w porównaniu z placebo prawastatyna istotnie zmniejszała stężenie CRP i ryzyko ponownego zawału serca w ciągu 5 lat.216 Inne badania w kohorcie w prewencji pierwotnej z badania Pravastatin Inflammation/CRP (PRINCE) wykazały istotne zmniejszenie stężenia CRP po 6 miesiącach.217 Co ważne, zmiana stężenia CRP obserwowana podczas terapii statyną jest niezależna od zmiany stężenia LDL-C. Dane z badania Air Force/Texas Coronary Atherosclerosis Prevention Study (AFCAPS-TexCAPS) przeprowadzonego wśród osób bez CVD w wywiadzie wykazały, że lubwastatyna zapobiegała zdarzeniom wieńcowym u osób z hiperlipidemią przy wszystkich poziomach CRP, a także u osób z wysokimi poziomami CRP, ale stosunkiem cholesterolu całkowitego do HDL-C, który był poniżej wartości mediany (liczba koniecznych do leczenia przez 5 lat, aby zapobiec 1 zdarzeniu = 47, P = 0.005 versus 43, P = 0,02).59 Wpływ terapii statyną na stężenie CRP reprezentuje efekt klasy.
AHA/CDC wydały zalecenia kliniczne dotyczące wykorzystania CRP do oceny ryzyka globalnego. Zauważają, że poziomy CRP <1 mg/L powinny być uważane za niskie ryzyko, 1 do 3 mg/L za pośrednie ryzyko, a >3 mg/L za wysokie ryzyko choroby naczyniowej. Oprócz badań przesiewowych w kierunku lipidów, badania przesiewowe CRP powinny być wykonywane według uznania lekarza, szczególnie u osób, u których występuje pośrednie ryzyko chorób naczyniowych. Należy zauważyć, że na poziom CRP mają wpływ współistniejące choroby zapalne, otyłość i hormonalna terapia zastępcza – wszystkie te czynniki podnoszą poziom CRP. Wiele danych dotyczących CRP ogranicza się do populacji rasy białej, ale pojawiają się dane sugerujące, że stężenie CRP może się różnić w zależności od rasy/grupy etnicznej.218,219 Badania z zakresu prewencji pierwotnej, takie jak Justification for the Use of statins in Primary Prevention: An Intervention Trial Evaluating Rousuvastatin (JUPITER) są w trakcie realizacji, aby ocenić, czy obniżenie stężenia CRP u osób bez CVD w wywiadzie spowoduje zmniejszenie częstości występowania CVD.220
.