Szyjka macicy działa przede wszystkim jako fizyczna bariera pomiędzy środowiskiem zewnętrznym (kanał pochwy) a macicą. Komórki wyścielające kanał szyjki macicy produkują zarówno kwaśną, jak i obojętną mucynę, która zawiera elektrolity (głównie chlorek sodu) i cukry proste (glikogen) w roztworze koloidalnym. Śluz ten tworzy korek w kanale szyjki macicy, blokując przedostawanie się obcych patogenów/obiektów ze sklepienia pochwy do macicy. W śluzie tym uwięzione są również immunoglobuliny, enzymy, leukocyty i złuszczone komórki nabłonka kolczastego, co dodatkowo wzmacnia korek i nadaje śluzowi właściwości bakteriobójcze.
Korek śluzowy nie jest stałym elementem, a o jego konsystencji decydują hormony. W czasie owulacji śluz staje się znacznie cieńszy i składa się z delikatnej, acelularnej sieci włókien, co ułatwia przedostawanie się plemników z pochwy do macicy i ostatecznie do jajowodów, gdzie może dojść do zapłodnienia. Podczas ciąży korek śluzowy staje się gęsty i chroni rozwijający się płód poprzez ponowne uszczelnienie kanału szyjki macicy.
Szyjka macicy i macica są strukturami elastycznymi, które oprócz mięśni zawierają również włókna elastyczne. Jest to najbardziej widoczne podczas porodu, kiedy szyjka macicy jest wymagane do rozszerzenia do około dziesięciu centymetrów średnicy, aby pomieścić przejście płodu do kanału pochwy.
Jeśli zapłodnienie nie odbywa się; myometrium szyjki macicy rozszerza się, aby umożliwić przejście miesiączki (rozbite wyściółki endometrium). Rozszerzenie to powoduje odczucie bólu i dyskomfortu, powszechnie określane jako „ból miesiączkowy”. Wszystkie te fizjologiczne cechy szyjki macicy są kontrolowane przez hormony estrogen i progesteron.
Są dwa rodzaje nabłonka wyściełającego szyjkę macicy; nabłonek płaski warstwowy na ektocervix i nabłonek kolumnowy prosty (gruczołowy) wyściełający endocervix i krypty.
.