Vele items zijn gebruikt voor de handel door de geschiedenis heen, met inbegrip van geruilde goederen en materialen. Valuta’s kunnen echter worden gedefinieerd als een ruilmiddel met extrinsieke, of impliciete, waarde die niet noodzakelijk wordt bepaald door de fysieke kenmerken of het nut van het medium zelf. Terwijl officiële munteenheden worden uitgegeven door centrale autoriteiten zoals regeringen, zijn alternatieve munteenheden (soms particuliere of parallelle munteenheden genoemd) die welke gewoonlijk worden uitgegeven buiten de officiële sanctie van centrale regeringsautoriteiten.
Vele ongebruikelijke voorwerpen zijn in de loop der tijden gebruikt als betaalmiddel, waaronder granen, schelpen, stof, keramische penningen, dierenhuiden en gereedschappen. Sommige daarvan zijn zelfs tot iconische vormen van geld gemaakt, zoals ossenhuidstaven uit Europa en messen uit Oost-Azië. De eerste alternatieve munteenheden kunnen echter worden beschouwd als munteenheden die ontstonden als alternatief voor officiële munteenheden. Deze begonnen hun eigen intrede te doen als onderdeel van muntactiviteiten van het Koninkrijk Lydië in Centraal-Azië rond de zevende eeuw v. Chr.
Waardeopslag: Commodity Currency
De vroegste alternatieve munteenheden volgens de eerder genoemde standaard waren edelmetalen, waaronder goud en zilver. Deze glanzende metalen werden gewaardeerd voor gebruik in versieringen en sieraden door oude samenlevingen in Mesopotamië, Egypte en elders. Zij werden direct verhandeld naar gewicht en werden uitgegeven in standaard gewichten en maten toen de eerste munten werden verspreid door regeringen die deze metalen gebruikten.
Het eerste edelmetaal dat algemeen werd gebruikt was wat bekend staat als electrum, een in de natuur voorkomende legering van goud en zilver. Pas later ontwikkelden metaalbewerkers technieken om de twee metalen in hun zuivere vorm te scheiden. Zelfs toen lokale en nationale regeringen in de loop van de tijd munten begonnen uit te geven via hun macht van “seigniorage”, bleven edele metalen erkend en verhandeld worden op basis van hun gewicht voor hun capaciteit als “opslagplaats van waarde”. Zij werden zelfs zo vaak gebruikt dat enkele van de eerste particuliere banktransacties in Europa zich ontwikkelden in de winkels van goudsmeden, die papieren ontvangstbewijzen (de voorlopers van bankbiljetten) verstrekten aan kopers en verkopers van goud.
Parallelle munteenheden en tokens
Een van de vroegste voorbeelden van parallelle munteenheden in de vorm van munten dook op in Egypte. Terwijl de oude Egyptenaren gewoonlijk ruilhandel dreven en ruilmiddelen naar gewicht gebruikten, introduceerden de Grieken munten in de regio tijdens de heerschappij van Alexander in de vierde eeuw v. Chr. Vanaf die tijd gaven de Egyptische regeringen munten uit in zilver en brons.
Het ontbrak sommige plaatselijke stadsbesturen echter aan middelen om munten te slaan en aan gezag, zodat zij loden penningen uitgaven als imitatie van de officiële munteenheid. Muntpenningen werden ook later in het Romeinse Rijk aangetroffen, en men neemt aan dat ze werden gebruikt in bordelen en voor gokactiviteiten.
Bracteates
De circulatie en het gebruik van officiële munten nam een hoge vlucht in de Griekse, Romeinse en Middeleeuwse perioden tussen 500 v.Chr. en 1300 n.Chr. De Grieken gaven drachme munten uit als officieel betaalmiddel en de Romeinen gaven gouden aureus en zilveren denarius munten uit. Na de val van het Romeinse Rijk delegeerden sommige heersers in Noord-Europa, vooral in Duitsland, hun bevoegdheid om munten te slaan aan plaatselijke ambtenaren en kerkleiders.
Vanaf ongeveer 1100 n.C. circuleerden deze munten, bekend als bracteaten, naast verschillende dominante officiële munten van middeleeuws Europa, vaak in minder bevolkte streken ver weg van de belangrijkste machtscentra. Het waren zeer dunne munten die weinig kostten om te vervaardigen en waarvan de geldigheid na een bepaalde tijd werd opgeheven zodat de uitgever de gebruikers een wisselbelasting kon aanrekenen voor het opnieuw uitgeven van nieuw geld. Bracteaten bleven geslagen en in omloop tot ongeveer de 16e eeuw.
Scrip, Gemeenschapswissels en LETS
Tijdens de Renaissance wonnen officiële en centraal uitgegeven munteenheden aan bekendheid en verloren alternatieve uitgevers aan kracht. Toch won een andere vorm van valuta door de eeuwen heen aan populariteit – scripten. Het is een term die volgens etymologen kan zijn ontstaan uit “abonnementsbon” of mogelijk uit een variatie op “vodje papier.”
Scrip werd gebruikt om schulden te betalen bij gebrek aan officiële valuta, met name door particuliere bedrijven in afgelegen plaatsen zoals mijn- en houtkapkampen. Het werd door de uitgever aanvaard als betaling voor land, proviand en andere materiele goederen. Het gebruik van scrip kreeg speciale bekendheid bij de kolonisatie en vestiging van de Verenigde Staten in de 18e en 19e eeuw.
Met de opkomst van het industriële tijdperk verschenen er nieuwe pogingen om parallelle, niet door de overheid gecontroleerde munteenheden te creëren. Veel van deze pogingen kwamen tot bloei in de periode na de Grote Depressie in de jaren 1930.
Een van de bekendste was het Worgl Experiment, dat in 1932 van start ging toen Michael Unterguggenberger, burgemeester van de Oostenrijkse stad Worgl, begon met de uitgifte van lokale valuta in een poging om de depressieve lokale economie te stimuleren. Volgens dit plan, dat gebaseerd was op een model van de econoom Silvio Gessel, betaalde de stad arbeiders in plaatselijke valuta in ruil voor werk aan gemeentelijke projecten. Het werd het jaar daarop door de centrale bank van Oostenrijk stopgezet.
Sinds die tijd zijn er vele andere op de gemeenschap gebaseerde ruilsystemen ontstaan die met een lokale munt of op kredietbasis werkten. Daartoe behoren de Brixton en Bristol pound systemen in het VK, en de Ithaca Hours en Salt Spring dollars systemen in de V.S. en Canada. Dergelijke systemen worden aangeduid als Local Exchange Trading Systems, of LETS.
Punten
In de late 19e en 20e eeuw werden klantenbindingsprogramma’s en kredietpuntenprogramma’s steeds populairder. Het eerste bekende programma van dit type was S&H Green Stamps, dat in 1896 verscheen. Consumenten ontvingen kleine zegels bij hun aankopen, die ze later konden inwisselen voor andere goederen.
Met de deregulering van de luchtvaartindustrie in de jaren 1970, begonnen luchtvaartmaatschappijen hun eigen soort kredietpunten aan klanten aan te bieden in de vorm van mileage accumulation programs. Voor elke gevlogen mijl, verzamelden passagiers krediet, dat kon worden ingewisseld voor verdere reisbeloningen. Met het succes van deze programma’s volgden kredietkaartmaatschappijen door hun eigen cashback beloningspunten aan te bieden in ruil voor aankopen met hun kredietkaarten.
Nationale en supranationale valuta
Er zijn gevallen geweest waarin opkomende of marionettenstaten geld hebben uitgegeven als onderdeel van hun pogingen om hun nationale soevereiniteit te doen gelden. Tot de marionettenstaten die tijdens de Tweede Wereldoorlog opdoken, behoren onder meer de Vichy-staat in Frankrijk en de Manchukuo-staat in China.
In het kielzog van de grote militaire conflicten van de 20e eeuw hebben geïndustrialiseerde landen samengewerkt bij de oprichting van supranationale organisaties voor het beheer van grootschalige internationale geldtransfers. Hiertoe behoren het Internationaal Monetair Fonds en de Bank voor Internationale Betalingen, die werken met wat is geïnterpreteerd als een vorm van supranationale valuta, genaamd Speciale Trekkingsrechten, of SDR’s.
De waarde van SDR’s wordt bepaald aan de hand van de gemiddelde waarde van een mandje met de belangrijkste wereldvaluta’s. Het IMF zelf ontkent dat de SDR een valuta of een vordering op het IMF is, maar het zegt dat het “een potentiële vordering op de vrij te gebruiken valuta’s van IMF-leden is.”
Cryptocurrencies: Currency Of The Future?
Na de revolutie in digitale communicatie en dataopslag die de ontwikkeling van het internet in de jaren negentig teweegbracht, kwamen de eerste zogeheten cryptocurrencies. Deze virtuele, online valuta’s worden op gedecentraliseerde wijze gegenereerd op computernetwerken. De cryptocurrency systemen staan onder toezicht van een gemeenschap van online deelnemers, miners genaamd, die online transacties verifiëren en valideren met grootboeken.
Bitcoin was de eerste en meest bekende cryptocurrency die verscheen toen deze in 2009 werd gelanceerd door een geheimzinnige ontwikkelaar die de naam Satoshi Nakamoto droeg. Sinds die tijd zijn er verschillende andere cryptocurrencies verschenen, zoals Namecoin en Litecoin, die digitale systemen gebruiken die vergelijkbaar zijn met die van bitcoin.
Voorstanders van cryptocurrencies stellen dat ze superieur zijn aan centraal uitgegeven vormen van valuta, omdat ze niet gemakkelijk in beslag kunnen worden genomen of gemanipuleerd door de overheid, en minder gevoelig zijn voor inflatie. Tegenstanders hebben echter hun bezorgdheid geuit dat ze gemakkelijk kunnen worden gebruikt voor het witwassen van geld, fraude en andere criminele activiteiten buiten het toezicht van overheden.
Lees meer over bitcoin en zijn begin.
Alle meningen, nieuws, onderzoek, analyses, prijzen, andere informatie, of links naar sites van derden worden verstrekt als algemeen marktcommentaar en vormen geen beleggingsadvies. FXCM aanvaardt geen aansprakelijkheid voor enig verlies of schade met inbegrip van, maar niet beperkt tot, winstderving die direct of indirect voortvloeit uit het gebruik van of het vertrouwen op dergelijke informatie.