Ferenc Deák, bijnaam De Wijze Van Het Land, Hongaars A Haza Bölcse, (geboren 17 okt. 1803, Söjtör, Hong.., Oostenrijkse keizerrijk -gestorven 28/29 jan. 1876, Boedapest), Hongaars staatsman wiens onderhandelingen leidden tot de instelling van de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije in 1867.
Deák was de zoon van een rijke Hongaarse landeigenaar. Na zijn rechtenstudie trad hij in administratieve dienst bij het graafschap Zala, dat hem in 1833 als vertegenwoordiger naar de Hongaarse Rijksdag stuurde, ter vervanging van zijn broer, die zijn mandaat had neergelegd. In die Diet en in de Diet van 1839 en 1841 liet Deák zich gelden als leider van de groeiende hervormingsbeweging voor de politieke emancipatie en interne regeneratie van Hongarije. In 1843 werd hij herkozen, maar hij weigerde zijn mandaat uit protest tegen de schandalige manier waarop de verkiezingen waren verlopen, maar tegen die tijd hadden zijn onberispelijke integriteit, onveranderlijke gezond verstand en encyclopedische kennis van de wet hem tot de meest algemeen gerespecteerde figuur in zijn kamp gemaakt. Hij was het die in 1847 voor de “nationale oppositie” haar hervormingsprogramma voor de Bondsdag van 1847 opstelde. Zijn gezondheidstoestand belette hem zich kandidaat te stellen voor de verkiezingen voor dat orgaan, maar toen de kroon in maart 1848 de oprichting van een onafhankelijk Hongaars ministerie goedkeurde, drong de nieuwe minister-president, graaf Lajos Batthyány, erop aan dat hij de portefeuille van justitie zou krijgen.
Als minister van justitie was Deák hoofdzakelijk verantwoordelijk voor het opstellen van de hervormende “Aprilwetten”, die op 11 april 1848 door de vorst werden goedgekeurd. Gedurende de volgende maanden nam hij deel aan de meeste onderhandelingen tussen de Hongaarse regering en haar tegenstanders. Hij was geen minister meer toen Batthyány op 28 september ontslag nam en hij weigerde een nieuwe benoeming, maar in januari 1849 maakte hij deel uit van een andere missie die trachtte tussenbeide te komen bij Alfred, Fürst zu Windischgrätz, bevelhebber van de Oostenrijkse legers die Boeda hadden bezet. Omdat het hem onmogelijk werd gemaakt zich weer bij de Diet aan te sluiten, trok hij zich terug op het landgoed van zijn familie, waar hij enkele jaren rustig leefde, niet lastiggevallen door de Oostenrijkse autoriteiten, die hadden besloten dat zijn activiteiten niet verraderlijk waren geweest, maar alle uitnodigingen afwees om samen te werken met een regime dat hij als onwettig veroordeelde. In 1854 verkocht hij zijn landgoederen – het grootste deel van de opbrengst schonk hij aan zijn zuster – en verhuisde naar Pest, waar hij onderdak vond in het Hotel Angol Királyné, dat tot zijn laatste ziekte zijn thuis bleef.
In Pest werd Deák het orakel van allen die een praktische en eervolle uitweg uit de politieke impasse van Hongarije zochten. Omdat Deák halsstarrig weigerde een regime te erkennen dat de rechtsgeldigheid van de Aprilwetten niet erkende, werd een in 1861 bijeengeroepen Diet ontbonden en de absolutistische monarchie weer ingesteld. Terwijl zijn internationale problemen keizer Frans Jozef geleidelijk overtuigden van de noodzaak van verzoening met Hongarije, stelde Deák, zowel in privégesprekken als in openbare uitingen, met name zijn beroemde “Paasartikel” van 16 april 1865, de voorwaarden van Hongarije in bewoordingen die uiteindelijk leidden tot het Compromis (Ausgleich) van 1867, waarbij de dubbelmonarchie werd ingesteld.
Deák was zonder twijfel de bedenker van het Compromis. De mechanismen die het belichaamde waren niet allemaal van zijn hand, maar het was zijn geloof dat een grondwettelijk tevreden Hongarije en een sterke monarchie naast elkaar konden en moesten bestaan, dat de overeenkomst mogelijk maakte; evenmin had overeenstemming kunnen worden bereikt zonder zijn scherpzinnigheid, vastberadenheid en integriteit en het geloof dat deze kwaliteiten in beide kampen inspireerden.
Zijn aanhangers tijdens de onderhandelingen hadden zichzelf de “Deák-partij” genoemd. Hij hielp bij de voltooiing van de wetgeving die uit het Compromis voortkwam en verdedigde deze in het Parlement wanneer dat nodig was. Zijn gezondheid begon te verslechteren; zijn laatste publieke toespraak werd gehouden in november 1873.
Het Compromis was de bekroning van Deáks levenswerk, maar er was nauwelijks een terrein van het openbare leven waarop hij zijn invloed niet uitoefende, en altijd aan de kant van menselijkheid, beredeneerde hervorming en gezond verstand. Hij was een vooraanstaand strijder voor de hervorming van de omstandigheden van de Hongaarse boerenstand, en gaf het voorbeeld op zijn eigen landgoederen.