Cookiecutterhaai

Ventraal aanzicht van de kop van een haai met de tanden zichtbaar in de open bek
De suctoriale lippen en de grote ondertanden van de cookiecutterhaai zijn aanpassingen aan zijn parasitaire levenswijze.

Het meest bekend om het afbijten van nette ronde stukken weefsel van zeezoogdieren en grote vissen, wordt de cookiecutter haai beschouwd als een facultatieve ectoparasiet, aangezien hij ook kleinere prooien volledig opeet. Hij heeft een wijde opening en een zeer sterke beet, dankzij zwaar verkalkte schedel- en labiale kraakbenen. Met zijn kleine vinnen en zwakke spieren brengt dit roofdier een groot deel van zijn tijd zwevend in de waterkolom door. Om zijn drijfvermogen neutraal te houden, is zijn lever, die ongeveer 35% van zijn gewicht kan uitmaken, rijk aan lipiden met een lage dichtheid. Aangezien deze soort een grotere skeletdichtheid heeft dan Euprotomicrus of Squaliolus, zijn zijn lichaamsholte en lever verhoudingsgewijs veel groter, en is het oliegehalte veel hoger. Zijn grote staartvin maakt een snelle snelheidsuitbarsting mogelijk om grotere, snellere prooien te vangen die binnen bereik komen.

De koekoeksnijderhaai vervangt regelmatig zijn tanden zoals andere haaien, maar werpt zijn ondertanden in hele rijen in plaats van één voor één. Men heeft berekend dat een koekoeksnijderhaai van 14 cm tegen de tijd dat hij 50 cm lang is, 15 sets ondertanden heeft afgeworpen, in totaal 435-465 tanden. Dit betekent een aanzienlijke investering van middelen en is waarschijnlijk de reden waarom de haai zijn oude sets tanden doorslikt, zodat hij het calciumgehalte kan recycleren. In tegenstelling tot andere haaien heeft het netvlies van de cookiecutterhaai ganglioncellen die geconcentreerd zijn in een concentrisch gebied in plaats van in een horizontale strook over het gezichtsveld; dit kan helpen om zich te concentreren op prooien die zich vóór de haai bevinden. Van deze vette haai is bekend dat hij in scholen reist, wat de doeltreffendheid van zijn lokmiddel kan verhogen (zie hieronder), en ook tegenaanvallen door veel grotere roofdieren kan ontmoedigen.

BioluminescentieEdit

een kleine haai die met de buik omhoog ligt, met een duidelijke donkerbruine band rond de keel
De donkere kraag van de koekoeksnijderhaai wordt verondersteld als lokmiddel te fungeren.

De intrinsieke groene luminescentie van de kokkelsnijderhaai is de sterkste die bekend is van alle haaien, en blijft naar verluidt nog drie uur aan nadat hij uit het water is gehaald. De ventraal geplaatste fotoforen dienen om het silhouet van de haai van onderaf te verstoren, door het licht van onderaf aan te passen, een strategie die bekend staat als tegenverlichting, en die gebruikelijk is bij bioluminescente organismen in het mesopelagische gebied. De individuele fotoforen zijn rond de denticula aangebracht en zijn zo klein dat ze met het blote oog niet kunnen worden onderscheiden, wat suggereert dat ze zijn geëvolueerd om dieren met een hoge gezichtsscherpte en/of op korte afstand voor de gek te houden.

Afgezien van de gloeiende onderzijde, loopt de donkere, niet-luminescente kraag taps toe aan beide zijden van de keel, en er wordt verondersteld dat deze dient als lokmiddel door het silhouet van een kleine vis van onderen na te bootsen. De aantrekkingskracht van dit lokmiddel zou in een school haaien nog toenemen. Indien de halsband op deze wijze functioneert, zou de cookiecutter haai het enige bekende geval zijn van bioluminescentie waarbij de afwezigheid van licht een prooi aantrekt, terwijl zijn fotoforen dienen om een voortijdige ontdekking door potentiële roofdieren te voorkomen. Aangezien de haai slechts aan een beperkte reeks lichtintensiteiten kan voldoen, dienen zijn verticale bewegingen waarschijnlijk om de doeltreffendheid van zijn vermomming op verschillende tijdstippen van de dag en in verschillende weersomstandigheden te behouden.

VoedingEdit

een zilverkleurige vis met ronde holten die in zijn zijde zijn uitgehold
Pomfretten zijn een van de vele soorten die door de cookiecutter haai worden geparasiteerd.

Virtueel elk type van middelgrote tot grote oceaandieren die het leefgebied van de cookiecutter haai delen, kan worden aangevallen; Bijtlittekens zijn aangetroffen bij walvisachtigen (waaronder bruinvissen, dolfijnen, spitssnuitdolfijnen, potvissen en baleinwalvissen), vinpotigen (waaronder pelsrobben, zeeluipaarden en zeeolifanten), doejongs, haaien (waaronder blauwe haaien, kobbelhaaien, reuzenhaaien, grote witte haaien, megamouth haaien en zandtijgerhaaien), pijlstaartroggen (waaronder diepzee pijlstaartroggen, pelagische pijlstaartroggen en zeskieuwige pijlstaartroggen), en beenvissen (waaronder zeilvissen, tonijnen, dolfijnen, makrelen, escolars, opahs, en pompvissen). De cookiecutter haai jaagt ook regelmatig op en eet hele inktvissen met een mantellengte van 15-30 cm (5,9-11,8 in), vergelijkbaar in grootte met de haai zelf, evenals borstelhonden, roeipootkreeften, en andere prooien van meer bescheiden afmetingen.

De flank van een gestrande walvis, waarop verschillende ronde littekens te zien zijn
Ronde littekens van de beet van de koekoeksnijderhaai worden op veel walvisachtigen aangetroffen, zoals op deze aangespoelde grijze spitssnuitdolfijn.

Parasitaire aanvallen door de cookiecutter haai laten een ronde “kraterwond” achter van gemiddeld 5 cm doorsnee en 7 cm diep. De prevalentie van deze aanvallen kan hoog zijn: voor de kust van Hawaii draagt bijna elke volwassen spinner-dolfijn littekens van deze soort. Zieke of anderszins verzwakte dieren lijken vatbaarder te zijn, en in het westelijk deel van de Atlantische Oceaan zijn waarnemingen gedaan van uitgemergelde gestrande walvissen met meloenenkoppen met tientallen tot honderden recente en genezende wonden van de kokkelsnijderhaai, terwijl dergelijke wonden zeldzaam zijn bij niet-uitgemergelde gestrande walvissen. De invloed van parasitisme op prooisoorten, in termen van middelen die aan groei of voortplanting worden onttrokken, is onzeker.

De cookiecutter haai vertoont een aantal specialisaties aan zijn mond en keelholte voor zijn parasitaire levensstijl. De haai maakt zich eerst vast aan het lichaamsoppervlak van zijn prooi door zijn spirakels te sluiten en zijn basihyal (tong) terug te trekken om een druk te creëren die lager is dan die van de omgeving; zijn suctoriale lippen zorgen voor een goede afdichting. Dan bijt hij, waarbij hij zijn smalle boventanden als ankers gebruikt, terwijl zijn vlijmscherpe ondertanden in de prooi snijden. Tenslotte draait en roteert de haai zijn lichaam om een cirkelvormige snede te voltooien, mogelijk geholpen door de aanvankelijke voorwaartse kracht en de daaropvolgende tegenstribbeling van zijn prooi. De actie van de ondertanden kan ook worden ondersteund door heen-en-weergaande trillingen van de kaak, een mechanisme dat lijkt op dat van een elektrisch vleesmes. Het vermogen van deze haai om een sterke zuigkracht in zijn bek te creëren is waarschijnlijk ook van nut bij het vangen van kleinere prooien zoals inktvis.

LevensgeschiedenisEdit

Zoals andere hondshaaien is de cookiecutterhaai aplacentaal levendbarend, waarbij de zich ontwikkelende embryo’s tot aan de geboorte door dooier worden gevoed. Vrouwtjes hebben twee functionele baarmoeders en baren nesten van zes tot twaalf jongen. Er is een geval bekend van een wijfje dat 9 embryo’s van 12,4 tot 13,7 cm lang droeg; hoewel ze bijna geboren waren, hadden ze nog goed ontwikkelde dooierzakken, wat wijst op een trage dooieropname en een lange draagtijd. De embryo’s hadden bruine pigmentatie ontwikkeld, maar geen donkere kraag of gedifferentieerd gebit. Pasgeboren cookiecutter haaien worden 14-15 cm lang. Mannetjes zijn geslachtsrijp bij een lengte van 36 cm, en vrouwtjes bij een lengte van 39 cm.

Plaats een reactie