De geschiedenis van schuldjubilea is er een van grote gebaren. In het Oude Testament werd bepaald dat om de 50 jaar op de tiende dag van de zevende maand de bazuin zou worden geblazen – en dat dan alle schulden zouden worden kwijtgescholden en alle dienstbaarheid zou worden herroepen.
Verschillende Oosterse koningen uit de oudheid hebben jubilarissen gehuldigd bij hun troonsbestijging (mogelijkerwijs met het ontsteken van heilige fakkels in plaats van trompetten). In 1792 v. Chr. schold Koning Hammurabi van Babylon bijvoorbeeld alle schulden aan de regering en haar ambtenaren kwijt. Stel je de partijen voor.
Nog recenter, na de tweede wereldoorlog, in 1953, werd een groot deel van de buitenlandse schuld van Duitsland kwijtgescholden. Het is dit soort scharniermoment van de geschiedenis waarnaar men schijnt te zoeken als men het vandaag over schuldjubilea heeft.
In de jaren 2000 pleitte de hoofdeconoom van Morgan Stanley voor een “great haircut”. Anderen hebben gesproken van een “grote reset”, terwijl David Graeber, auteur van een enthousiast ontvangen geschiedenis van de schuld, heeft opgeroepen tot een “jubileum in bijbelse stijl” om zowel de consumenten- als de internationale staatsschuld aan te pakken.
Het is voor de meesten duidelijk dat zowel de schuldenniveaus van huishoudens als die van de overheid een probleem zijn, vooral de laatste in het Covid-19-tijdperk. Toch maken de gebreken in het idee van grootschalige kwijtschelding het meer academische grootspraak dan een reële mogelijkheid. Als je de staatsschuld van je land kwijtscheldt, zelfs als de regering die alleen aan de centrale bank verschuldigd is, loop je het risico dat je munt wordt uitgewist.
Als je het voor huishoudens doet, ontstaat er een ander soort probleem: wat moeten mensen zonder schulden denken als spilzieke anderen plotseling dezelfde zekerheid krijgen die zij alleen door te bezuinigen hebben gekregen? Dat is politiek onaanvaardbaar.
Als de voorstanders van jubilea maar wat kleiner dachten, zouden ze misschien een gemakkelijker weg vinden. Met dit in gedachten, kijk eens naar enkele van de pandemie-hulpmaatregelen die momenteel in de wereld gaande zijn.
In de VS is er een onophoudelijk programma van ideeën om de studentenleningen voortdurend te vergeten. Deze zullen misschien niet snel in hun geheel verdwijnen. Maar de toename van aanvaardbare achterpoortjes en schuldsaneringen zal uiteindelijk op veel hetzelfde neerkomen.
Kijk ook eens naar het geld dat in de VS wordt uitgekeerd. Er zijn de eenmalige betalingen van $1.200 per volwassene en $500 per kind. Er is ook de sterke stijging van de werkloosheidsuitkeringen van een pre-Covid-19 uitkering plus de pandemische uitkering van $600 per week. Als je een paar maanden geleden in de foodservice werkte, een van de zwaarst getroffen sectoren, krijg je nu meer dan 150 procent van je vroegere inkomen, merkt Intertemporal Economics op.
Geen wonder dat de vraag naar creditcards sterk is gedaald en dat consumenten hun creditcardschuld hebben teruggebracht in een tempo van 31 procent op jaarbasis.
De Amerikaanse spaarquote bereikte in maart ook de 13 procent, een hoogtepunt in 39 jaar. Geen formeel jubileum, maar voor degenen die na de crisis weer aan het werk gaan, zeker een effectief jubileum. Het VK heeft niet hetzelfde niveau van vrijgevigheid gekend. Niettemin heeft een groot deel van de bevolking thuis gezeten met weinig bestedingsmogelijkheden en dankzij de verlofregeling, die 80 procent van het loon uitbetaalt, hebben zij geen noemenswaardig inkomensverlies geleden. Zij hebben ook zes maanden hypotheekvakantie aangeboden gekregen.
Er is geen gebrek aan deskundigen die erop wijzen dat dit een zeer slechte zaak is. Maar is het dat ook? Zeker niet, als je de lockdown kunt gebruiken om duurdere schulden af te lossen. En nog steeds niet, zelfs als je dat niet doet.
Tuurlijk, de rente op de lening loopt op tijdens de betalingsvakantie, dus uiteindelijk zit je langer in de schulden en betaal je nominaal meer terug. Maar is een betaling over 15 jaar hetzelfde als een betaling nu? Niet als uw inkomen stijgt en niet als uw hypotheekrente vaststaat en de inflatie toeneemt.
Opnieuw, dit is geen formeel jubileum, maar het heeft iets van hetzelfde effect. In het Verenigd Koninkrijk hebben consumenten alleen al in maart 3,8 miljard pond aan schulden afgelost.
Het niveau van de bedrijfsschulden is ook het overdenken waard. Op het eerste gezicht is meer schuld het laatste wat de meeste bedrijven nodig hebben. Maar, ongeacht de gezondheid van uw balans, als u 25 procent van uw omzet kunt lenen tegen 2,5 procent met een Britse staatsgegarandeerde Bounce Back Loan en als u andere, duurdere schulden hebt, waarom zou u dan niet overstappen?
U vraagt zich misschien ook af hoe het zit met het kwijtschelden van dividenden. Sommigen zullen het hard nodig hebben. Anderen zullen blij zijn dat ze, na te veel jaren van opgeblazen leningen, de dekmantel van Covid-19 kunnen gebruiken om ze met reputatie-immuniteit te annuleren en in plaats daarvan hun schulden te verlagen.
Hetzelfde geldt voor het groeiende aantal aandelenemissies. Een jaar geleden zou de markt misschien nog vreemd hebben opgekeken tegen bedrijven met schulden die plotseling meer aandelen wilden verkopen. Vandaag lijkt het verstandig: zie dit als door aandeelhouders-goodwill gefinancierde schuldkwijtschelding.
Er ligt wellicht een echt jubileum in het verschiet voor allerlei soorten bedrijven, waarbij staatsleningen worden kwijtgescholden of in aandelen worden omgezet. Maar ook dit soort mini-jubilea telt mee voor sterkere balansen.
Veel van dit alles heeft gevolgen voor de overheidsfinanciën, omdat jubilea in feite schulden overdragen van de particuliere sector naar de overheid. Maar als door centrale banken gefinancierde Covid-19 stimuleringsmaatregelen uiteindelijk tot inflatie leiden, hebben regeringen in feite hun eigen sluipende schuldenjubileum gecreëerd – omdat niets de reële waarde van schuld beter uitholt dan inflatie. Wie heeft er trompetten nodig?
De schrijver is hoofdredacteur van MoneyWeek