Wczesne lataEdit
Corneille urodził się w Rouen, w Normandii, we Francji, jako syn Marthe Le Pesant i Pierre’a Corneille’a, wybitnego prawnika. Jego młodszy brat, Thomas Corneille, również stał się znanym dramaturgiem. Otrzymał rygorystyczne wykształcenie jezuickie w Collège de Bourbon (od 1873 Lycée Pierre-Corneille), gdzie gra na scenie była częścią szkolenia. W wieku 18 lat zaczął studiować prawo, ale jego praktyczne wysiłki prawnicze były w dużej mierze nieudane. Ojciec Corneille’a zapewnił mu dwa stanowiska magisterskie w departamencie Lasów i Rzek w Rouen. W czasie pracy w tym departamencie napisał swoją pierwszą sztukę. Nie wiadomo dokładnie, kiedy ją napisał, ale sztuka, komedia Mélite, wypłynęła na powierzchnię, gdy Corneille przyniósł ją grupie wędrownych aktorów w 1629 roku. Aktorzy zaaprobowali utwór i włączyli go do swojego repertuaru. Sztuka okazała się sukcesem w Paryżu i Corneille zaczął regularnie pisać sztuki. Jeszcze w tym samym roku przeniósł się do Paryża i wkrótce stał się jednym z czołowych dramaturgów francuskiej sceny. Jego wczesne komedie, począwszy od Mélite, odbiegają od tradycji francuskiej farsy, odzwierciedlając podniosły język i maniery modnego paryskiego społeczeństwa. Corneille określa swoją odmianę komedii jako „une peinture de la conversation des honnêtes gens” („obraz rozmowy szlachty”). Jego pierwsza prawdziwa tragedia to Médée, zrealizowana w 1635 r.
Les Cinq AuteursEdit
Rok 1634 przyniósł Corneille’owi więcej uwagi. Został on wybrany do napisania wierszy na wizytę kardynała Richelieu w Rouen. Kardynał zwrócił uwagę na Corneille’a i wybrał go do grona Les Cinq Auteurs („Pięciu Poetów”; tłumaczone również jako „towarzystwo pięciu autorów”). Pozostali to Guillaume Colletet, Boisrobert, Jean Rotrou i Claude de L’Estoile.
Pięciu zostało wybranych, aby zrealizować wizję Richelieu dotyczącą nowego rodzaju dramatu, który podkreślałby cnotę. Richelieu miał przedstawić idee, które pisarze mieli wyrazić w formie dramatycznej. Jednak wymagania kardynała były zbyt restrykcyjne dla Corneille’a, który próbował wprowadzać innowacje poza granicami wyznaczonymi przez Richelieu. Doprowadziło to do sporów między dramaturgiem a pracodawcą. Po zakończeniu początkowego kontraktu Corneille opuścił Les Cinq Auteurs i wrócił do Rouen.
Querelle du CidEdit
W latach bezpośrednio następujących po tym zerwaniu z Richelieu, Corneille wyprodukował to, co jest uważane za jego najlepszą sztukę. Le Cid (al sayyid w języku arabskim; w przybliżeniu tłumaczone jako „Pan”) jest oparty na sztuce Mocedades del Cid (1621) Guillema de Castro. Obie sztuki zostały oparte na legendzie o Rodrigo Díaz de Vivar (pseudonim „El Cid Campeador”), postaci wojskowej w średniowiecznej Hiszpanii.
Oryginalne wydanie sztuki z 1637 roku zostało opatrzone podtytułem tragikomedia, uznając, że celowo przeczy klasycznemu rozróżnieniu tragedia/komedia. Mimo że Le Cid odniósł ogromny sukces popularny, stał się przedmiotem gorącego sporu o normy praktyki dramatycznej, znanego jako „Querelle du Cid” lub „Kłótnia o Le Cida”. Académie française kardynała Richelieu uznała sukces sztuki, ale stwierdziła, że jest ona wadliwa, częściowo dlatego, że nie respektuje klasycznych jedności czasu, miejsca i akcji (jedność czasu stanowiła, że cała akcja sztuki musi rozgrywać się w ciągu 24 godzin; jedność miejsca, że musi być tylko jedno miejsce akcji; i jedność akcji, że fabuła musi być skoncentrowana na jednym konflikcie lub problemie). Nowo powstała Académie była organem, który zapewniał państwową kontrolę nad działalnością kulturalną. Chociaż zwykle zajmowała się wysiłkami na rzecz standaryzacji języka francuskiego, Richelieu sam zamówił analizę Le Cid.
Oskarżenia o niemoralność zostały wytoczone sztuce w formie słynnej kampanii pamfletów. Ataki te opierały się na klasycznej teorii, że teatr jest miejscem nauczania moralnego. Zalecenia Académie dotyczące sztuki zostały wyartykułowane w Sentiments de l’Académie française sur la tragi-comédie du Cid (1638) Jeana Chapelaina. Nawet wybitny pisarz Georges de Scudéry ostro skrytykował sztukę w swoich Observations sur le Cid (1637). Intensywność tej „wojny na pamflety” została jeszcze bardziej spotęgowana przez chełpliwy poemat Corneille’a Excuse À Ariste, w którym Corneille przechwalał się swoimi talentami, a jednocześnie twierdził, że żaden inny autor nie może być dla niego rywalem. Te wiersze i pamflety były upubliczniane jeden po drugim, a niegdyś „szanowani” dramatopisarze wymieniali się oszczerczymi ciosami. W pewnym momencie Corneille kilka razy skrytykował rodzinę i pochodzenie autora Jeana Maireta. Scudéry, bliski przyjaciel Maireta w tamtym czasie, nie zniżył się do poziomu „niesmaczności” Corneille’a, ale kontynuował szkalowanie Le Cid i jego naruszeń. Scudéry stwierdził nawet, że „prawie całe piękno, jakie zawiera ta sztuka, jest plagiatem”
Ta „wojna pamfletów” ostatecznie wpłynęła na Richelieu, który wezwał Académie française do przeanalizowania sztuki. We wnioskach końcowych Akademia orzekła, że chociaż Corneille starał się pozostać wierny jedności czasu, Le Cid złamał zbyt wiele z tych jedności, by można było uznać go za wartościowe dzieło.
Kontrowersje, w połączeniu z orzeczeniem Akademii, okazały się zbyt duże dla Corneille’a, który postanowił wrócić do Rouen. Kiedy jedna z jego sztuk została negatywnie zrecenzowana, Corneille był znany z wycofywania się z życia publicznego. Przez jakiś czas publicznie milczał; prywatnie jednak mówiono o nim, że był „zaniepokojony i opętany tą sprawą, dokonując licznych poprawek w sztuce.”
Odpowiedź na Querelle du CidEdit
Po przerwie od teatru Corneille powrócił w 1640 roku. Querelle du Cid sprawiła, że Corneille zaczął zwracać baczniejszą uwagę na klasyczne reguły dramaturgiczne. Widać to było w jego następnych sztukach, które były klasycznymi tragediami: Horacy (1640, dedykowany Richelieu), Cinna (1643) i Polyeucte (1643). Te trzy sztuki oraz Le Cid są wspólnie znane jako „Tetralogia klasyczna” Corneille’a. W odpowiedzi na krytykę Académie Corneille wielokrotnie poprawiał Cyda, by zbliżyć go do konwencji tragedii klasycznej. Wydania z lat 1648, 1660 i 1682 nie były już opatrzone podtytułem „tragikomedia”, lecz „tragedia”.
Popularność Corneille’a rosła i w połowie lat czterdziestych ukazał się pierwszy zbiór jego sztuk. Corneille poślubił Marie de Lampérière w 1641 roku. Mieli razem siedmioro dzieci. W połowie i pod koniec lat czterdziestych Corneille tworzył głównie tragedie, La Mort de Pompée (Śmierć Pompejusza, wystawiona w 1644), Rodogune (wystawiona w 1645), Théodore (wystawiona w 1646) i Héraclius (wystawiona w 1647). W tym okresie napisał również jedną komedię, Le Menteur (Kłamca, 1644).
W 1652 roku sztuka Pertharite spotkała się ze słabymi recenzjami krytyków i zniechęcony Corneille postanowił odejść z teatru. Zaczął skupiać się na wpływowym przekładzie wierszowanym Naśladowania Chrystusa Tomasza à Kempis, który ukończył w 1656 roku. Po prawie ośmioletniej nieobecności, Corneille dał się namówić na powrót na scenę w 1659 roku. Napisał sztukę Oedipe, która zyskała przychylność Ludwika XIV. W następnym roku Corneille opublikował Trois discours sur le poème dramatique (Trzy dyskursy o poezji dramatycznej), które były po części obroną jego stylu. Pisma te można postrzegać jako odpowiedź Corneille’a na Querelle du Cid. Podtrzymywał on jednocześnie znaczenie klasycznych reguł dramaturgicznych i usprawiedliwiał swoje własne ich przekroczenia w Le Cid. Corneille argumentował, że arystotelesowskie wytyczne dramaturgiczne nie powinny być poddawane ścisłej, dosłownej lekturze. Zamiast tego sugerował, że są one otwarte na interpretację. Chociaż znaczenie klasycznych zasad zostało utrzymane, Corneille zasugerował, że zasady nie powinny być tak despotyczne, że tłumią innowacje.
Późniejsze sztukiEdit
Mimo że Corneille był płodny po powrocie na scenę, pisząc jedną sztukę rocznie przez 14 lat po 1659 roku, jego późniejsze sztuki nie odniosły takiego sukcesu jak te z wcześniejszej kariery. Popularność zaczynali zdobywać inni pisarze. W 1670 Corneille i Jean Racine, jeden z jego dramatycznych rywali, zostali wyzwani do napisania sztuk o tym samym zdarzeniu. Każdy z dramaturgów był nieświadomy, że wyzwanie zostało rzucone również drugiemu. Kiedy obie sztuki zostały ukończone, powszechnie uznano, że Tite et Bérénice Corneille’a (1671) jest gorsza od sztuki Racine’a (Bérénice). Również Molier był w tym czasie wybitny i Corneille skomponował nawet komedię Psyché (1671) we współpracy z nim (i Philippe Quinault). Większość sztuk, które Corneille napisał po powrocie na scenę, były tragediami. Należały do nich La Toison d’or (Złote runo, 1660), Sertorius (1662), Othon (1664), Agésilas (1666) i Attila (1667).
Ostatnią sztukę Suréna napisał w 1674 roku; była to całkowita porażka. Po tym wydarzeniu po raz ostatni wycofał się ze sceny i zmarł w swoim domu w Paryżu w 1684 roku. Jego grób w Église Saint-Roch pozostał bez pomnika aż do 1821 roku.
.