Na de plotselinge dood van haar moeder voelde Catherine Kelly de roep van de zee. Ze was in de 20 en had als geografe in Londen gewerkt, ver weg van haar geboorteland Ierland. Ze verbleef een jaar met haar gezin in Dublin en aanvaardde daarna een academische baan aan de westkust, bij Westport in county Mayo. “Ik dacht: ‘Ik moet mijn hoofd leegmaken op deze plek, weggeblazen worden door de wind en de natuur.’
Kelly kocht een huisje in een afgelegen gebied en surfte, zwom en wandelde twee keer per dag over een drie mijl lang strand. “Ik denk dat de vijf of zes jaar die ik daar aan de wilde Atlantische kust heb doorgebracht, me gewoon hebben genezen, echt waar.”
Ze begreep pas enkele jaren later waarom dat zou kunnen zijn, toen ze wetenschappelijke literatuur begon te zien die bewees wat ze al lang intuïtief als waar had aangevoeld: dat ze zich veel beter voelde aan zee. De afgelopen acht jaar heeft Kelly in Brighton onderzoek gedaan naar “welzijn in de buitenlucht” en de therapeutische effecten van de natuur – met name van water.
De laatste jaren zoeken gestresste stadsbewoners hun toevlucht tot groene ruimten, waarvan de bewezen positieve effecten op de lichamelijke en geestelijke gezondheid vaak worden aangehaald in argumenten voor meer parken in binnensteden en toegankelijke bossen. De voordelen van “blauwe ruimte” – de zee en de kustlijn, maar ook rivieren, meren, kanalen, watervallen, zelfs fonteinen – zijn minder bekend, maar de wetenschap is al minstens een decennium consequent: bij water zijn is goed voor lichaam en geest.
De nabijheid van water – vooral de zee – wordt in verband gebracht met veel positieve maatstaven voor lichamelijk en geestelijk welzijn, van hogere vitamine D-niveaus tot betere sociale relaties. “Veel van de processen zijn precies hetzelfde als bij groene ruimte – met enkele toegevoegde voordelen”, zegt dr. Mathew White, universitair hoofddocent aan de Universiteit van Exeter en omgevingspsycholoog bij BlueHealth, een programma dat de gezondheids- en welzijnsvoordelen van blauwe ruimte in 18 (vooral Europese) landen onderzoekt.
Een uitgebreid onderzoek uit 2013 naar geluk in natuurlijke omgevingen – naar White’s mening “een van de beste ooit” – vroeg 20.000 smartphonegebruikers om met willekeurige tussenpozen hun gevoel van welzijn en hun directe omgeving te registreren. Zee- en kustranden bleken met enige afstand de gelukkigste locaties te zijn, met antwoorden die ongeveer zes punten hoger lagen dan in een aaneengesloten stedelijke omgeving. De onderzoekers stelden het gelijk aan “het verschil tussen het bijwonen van een tentoonstelling en het doen van huishoudelijk werk”.
Hoewel wonen binnen een straal van 1 km van de kust – en in mindere mate binnen een straal van 5 km – in verband wordt gebracht met een betere algemene en geestelijke gezondheid, lijkt het de neiging om de kust te bezoeken te zijn die de doorslag geeft. “We hebben ontdekt dat mensen die bijvoorbeeld minstens twee keer per week naar de kust gaan een betere algemene en geestelijke gezondheid ervaren,” zegt Dr Lewis Elliott, ook van de Universiteit van Exeter en BlueHealth. “Sommige van onze onderzoeken suggereren dat ongeveer twee uur per week waarschijnlijk gunstig is, in veel sectoren van de samenleving.” Zelfs uitzicht op zee is in verband gebracht met een betere geestelijke gezondheid.
White zegt dat er drie vastgestelde paden zijn waarlangs de aanwezigheid van water positief gerelateerd is aan gezondheid, welzijn en geluk. Ten eerste zijn er de gunstige omgevingsfactoren die typisch zijn voor waterrijke omgevingen, zoals minder vervuilde lucht en meer zonlicht. Ten tweede zijn mensen die aan water wonen over het algemeen lichamelijk actiever – niet alleen met watersporten, maar ook met wandelen en fietsen.
Ten derde – en dit is waar de blauwe ruimte een voorsprong lijkt te hebben op andere natuurlijke omgevingen – heeft water een psychologisch herstellend effect. White zegt dat het consequent is aangetoond dat tijd doorbrengen in en rond watermilieus leidt tot significant hogere voordelen, in het opwekken van een positieve stemming en het verminderen van negatieve stemming en stress, dan groene ruimte doet.
Mensen uit alle sociaaleconomische groepen gaan naar de kust om quality time door te brengen met vrienden en familie. Dr. Sian Rees, marien wetenschapper aan de Universiteit van Plymouth, zegt dat de kustlijn “de meest sociaal nivellerende omgeving” van Groot-Brittannië is, terwijl bossen meestal worden bezocht door mensen met een hoog inkomen. “Het wordt niet gezien als een elitaire of een speciale plek, het is waar we gewoon naartoe gaan en plezier hebben.”
“Door tijd door te brengen in deze omgevingen, krijg je wat wij ‘gezondheid via sluipwegen’ noemen – genieten van het buitenleven, interactie met de fysieke omgeving – en dat heeft ook een aantal verschillende gezondheidsvoordelen.”
Zelfs een fontein kan voldoende zijn. Een studie uit 2010 (waarvan White hoofdauteur was) ontdekte dat beelden van gebouwde omgevingen met water over het algemeen net zo positief werden beoordeeld als die van alleen groene ruimte; onderzoekers suggereerden dat het bijbehorende geluidslandschap en de kwaliteit van het licht op water voldoende zouden kunnen zijn om een herstellend effect te hebben.
Hoewel deelnemers grote waterlichamen hoger beoordeelden dan andere aquatische omgevingen (en “moerassige gebieden” werden aanzienlijk minder positief beoordeeld), suggereerde de studie dat elk water beter is dan geen – wat mogelijkheden biedt voor gunstige blauwe ruimte om te worden ontworpen of achteraf te worden aangebracht. “Je kunt niet veranderen waar de kust is, maar als we het hebben over het vertalen van de voordelen naar andere soorten omgevingen, is er niets dat een goed ontworpen stedelijke fontein tegenhoudt,” zegt Elliott.
“Mensen werken met wat ze hebben,” zegt Kelly. Toen ze nog in Londen woonde, ging ze naar de Theems als ze 10 minuten vrij had “om zich te herbronnen”. Daarna ging ze vier keer per jaar naar Brighton “en de voordelen daarvan hielden me de volgende paar maanden op de been – zodat ik niet overweldigd of gestrest raakte, maar mezelf gewoon op peil hield”.
De kust lijkt echter bijzonder effectief te zijn. White suggereert dat dit komt door de eb en vloed van de getijden. Hij wijst erop dat ruminatie – het focussen op negatieve gedachten over iemands leed – een bekende factor is bij depressie. “Wat we merken is dat tijd doorbrengen met wandelen op het strand, een overgang teweegbrengt naar naar buiten denken, naar de omgeving, nadenken over die patronen – je leven in perspectief plaatsen, zo je wilt.”
Wanneer je zeilt, surft of zwemt, zegt White, “ben je daar echt in harmonie met de natuurlijke krachten – je moet de beweging van de wind, de beweging van het water begrijpen”. Door gedwongen te zijn ons te concentreren op de kwaliteiten van de omgeving, krijgen we toegang tot een cognitieve toestand die in de loop van millennia is aangescherpt. “We komen weer in contact met ons historisch erfgoed, cognitief.” Water is letterlijk meeslepend. Kelly is niet alleen een academicus, maar ook een welzijnsbeoefenaar die lessen geeft in “mindfulness aan zee”. Ze zegt dat de zee een meditatieve kwaliteit heeft – of ze nu beukt of stilstaat, of je in het water bent of vanaf de oever observeert. “Je kunt er helemaal in opgaan, wat je niet echt kunt doen in een groene omgeving. Je bent aanwezig in dat moment, je kijkt naar iets met intentie, en of dat nu twee minuten of een half uur is, het geeft je de voordelen in dat moment.”
In de toekomst gelooft ze dat tijd in de blauwe ruimte een mainstream, geformaliseerd antwoord zal zijn. “De geestelijke gezondheidscrisis gaat nergens heen,” zegt ze.
Rees zegt dat de steun voor het idee van “blauwe” of “groene” recepten voor individuen groeit. Een “surfen voor geestelijke gezondheid” -groep in Noord-Devon is een voorbeeld dat ze geeft van hoe “op de natuur gebaseerde interventies” kunnen werken.
Door te werken aan het karakteriseren en kwantificeren van voordelen, hoopt het interdisciplinaire team van BlueHealth vast te stellen hoe “blauwe infrastructuur” – de kust, rivieren, binnenmeren – kan helpen bij het aanpakken van grote uitdagingen voor de volksgezondheid, zoals obesitas, lichamelijke inactiviteit en psychische aandoeningen. In een paper uit 2016 – waarvan White medeauteur was – werd de monetaire waarde van het gezondheidsvoordeel van betrokkenheid bij het mariene milieu op 176 miljoen pond geschat.
Het benutten van de kracht van de blauwe ruimte kan mogelijk ook helpen om ongelijkheid te verminderen. “Uit een van onze recente publicaties blijkt dat de voordelen van het leven aan de kust het grootst zijn voor mensen die in de armste gebieden wonen”, zegt Elliott. Daarom is het van cruciaal belang ervoor te zorgen dat iedereen toegang heeft. Aangezien de nabijheid van het water gepaard gaat met een stijging van de huizenprijzen met ten minste 10%, maakt White zich zorgen over de exclusiviteit van stedelijke ontwikkeling aan zee. White: “Wat er zal gebeuren is dat je een soort gentrificatie krijgt, waarbij de mensen die er het meest van profiteren landinwaarts worden gedrukt.”
Toegangsbepalingen onder de herziene Marine and Coastal Access Act, die volgend jaar klaar moet zijn, zullen helpen, zegt White. Maar gemeenschappen aan zee zijn bijzonder kwetsbaar, op korte termijn door seizoensgebonden inkomensschommelingen en aantasting van het milieu, en op langere termijn door zeespiegelstijging en extreem weer als gevolg van klimaatverandering.
Rees zegt dat de voordelen van het mariene milieu voor ons welzijn gekoppeld zijn aan de gezondheid van dat milieu, en dat bij pogingen tot behoud rekening moet worden gehouden met het “natuurlijke kapitaal” van de blauwe ruimte bij het ondersteunen van ons welzijn. Kelly’s werk heeft een verband gevonden tussen een gevoel van persoonlijke verbondenheid met de zee en milieuvriendelijk gedrag; onderzoekers hopen dat we meer geneigd zullen zijn om de blauwe ruimte te beschermen als de gezondheidsvoordelen worden bewezen.
“Naar de zee gaan is synoniem met loslaten,” zegt Kelly. “Het kan zijn dat je op een strand ligt of dat iemand je een cocktail aanreikt. Voor iemand anders kan het een wilde, lege kust zijn. Maar er is dat echt menselijke gevoel van: ‘Oh, kijk, daar is de zee’ – en de schouders zakken.”
{{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragrafen}}{highlightedText}}
- Delen op Facebook
- Delen op Twitter
- Delen via E-mail
- Delen op LinkedIn
- Delen op Pinterest
- Delen op WhatsApp
- Delen op Messenger