Konodont, drobna skamieniałość przypominająca ząb, składająca się z minerału apatytu (fosforanu wapnia); konodonty są jednymi z najczęściej występujących skamieniałości w morskich skałach osadowych wieku paleozoicznego. Od 0,2 mm (0,008 cala) do 6 mm długości, znane są jako mikroskamieniałości i pochodzą ze skał o wieku od kambru do końca triasu. Są to zatem szczątki zwierząt, które żyły w przedziale czasowym od 542 milionów do 200 milionów lat temu i które, jak się uważa, były małymi bezkręgowcami morskimi żyjącymi w otwartych oceanach i wodach przybrzeżnych w całym obszarze tropikalnym i umiarkowanym. Dopiero niedawno odnaleziono zwierzę będące konodontem, zachowane w drobnoziarnistej skale z Ameryki Północnej. Kształty konodontów są powszechnie opisywane jako proste stożki (jak ostre zęby), typy prętów (cienki wygięty trzon z igłowatymi wypustkami lub kłami wzdłuż jednej krawędzi), typy ostrzy (spłaszczone rzędy stożków o różnej wielkości) lub typy platform (jak ostrza, z szerokimi kołnierzami z każdej strony tworzącymi mały gzyms lub platformę wokół ostrza). Obecnie znanych jest ponad 1000 różnych gatunków lub kształtów konodontów.
Some conodonts exist in two forms, „right” and „left”. Wiadomo, że występowały one w dwustronnie symetrycznych zespołach par w zwierzęciu, jak zęby, ale bardziej delikatne i kruche. Kilka odkrytych dotychczas zespołów wydaje się zawierać aż dziewięć różnych gatunków, lub form, konodontów. Pręciki, ostrza i platformy mogą być obecne w jednym zespole lub aparacie. Nie jest pewne, w jaki sposób pojedyncze stożki wchodziły w skład zespołów. Wydaje się, że aparat konodontyczny znajdował się przy wejściu do jelita i pomagał w przemieszczaniu cząstek pokarmu. Związek tego małego zwierzęcia (30-40 mm długości) ze znanymi grupami zwierząt robakopodobnych jest nadal dyskusyjny, a żadne dokładnie odpowiadające mu stworzenie nie jest znane z istnienia dzisiaj.
Konodonty są bardzo użytecznymi skamieniałościami w identyfikacji i korelacji warstw, ponieważ ewoluowały szybko, zmieniając wiele szczegółów swoich kształtów w miarę upływu czasu geologicznego. Każda kolejna grupa warstw może więc być charakteryzowana przez wyróżniające się zespoły lub faunę konodontów. Co więcej, konodonty są bardzo rozpowszechnione, a identyczne lub podobne gatunki występują w wielu częściach świata. Szczególnie bogate w konodonty są czarne łupki i wapienie, ale inne typy skał osadowych również mogą być produktywne. W niektórych częściach świata zespoły konodontów, uważane za te ze zwierząt żyjących na otwartym oceanie, można odróżnić od innych, uważanych za należące do przybrzeżnych communities.
Najstarsze konodonty pochodzą ze skał dolnego kambru; są to w dużej mierze pojedyncze stożki. Złożone typy pojawiły się w ordowiku, a do czasu syluru istniało wiele różnych gatunków stożków, prętów i ostrzy. Największe bogactwo i różnorodność kształtów konodontów przypada na okres dewoński, kiedy to znanych jest ponad 50 gatunków i podgatunków konodonta Palmatolepis. Powszechne były też inne typy platform. Po tym czasie ich różnorodność i liczebność zaczęła spadać. W permie zwierzęta konodontowe prawie wymarły, ale w triasie nastąpiło ich ożywienie. Pod koniec tego okresu wyginęły.
Konodonty są najczęściej uzyskiwane przez rozpuszczenie wapieni, w których występują, w 15-procentowym kwasie octowym. W tym kwasie są one nierozpuszczalne i są zbierane w pozostałości, która jest następnie myte, suszone i umieścić w ciężkiej cieczy, takich jak bromoform, przez które konodonty tonąć (wspólne kwas nierozpuszczalne ziarna mineralne pływać). Konodonty bada się pod dużym powiększeniem za pomocą mikroskopu binokularowego. Prace nad tymi skamieniałościami prowadzone są obecnie w wielu krajach. Pierwotnie odkryte w Rosji w połowie XIX wieku, zostały uznane za bardzo przydatne w datowaniu i korelacji skał w Stanach Zjednoczonych i Niemczech około 100 lat później. Być może najbardziej szczegółowe korelacje za pomocą tych mikrofaun zostały dokonane w systemie skał dewońskich. Grube ciągłe sekwencje wapieni, w których one występują, były szczególnie badane w Ameryce Północnej, Europie i Maroku, a sukcesja konodontów służy tam jako wzorce odniesienia. Można wtedy porównać z nimi konodonty uzyskane z podobnych skał w innych miejscach i dokonać korelacji. Warstwy wyróżniające się szczególnymi zespołami konodontów określa się mianem stref. W ordowiku istnieje 10 ogólnie uznanych stref konodontycznych, w sylurze 12 stref, w dewonie 30, w karbonie 12, w permie 8, a w triasie 22. Uściślenia i odmiany tych strefowych schematów są dokonywane od czasu do czasu, gdy wiedza wzrasta.
Wyginięcie zwierząt konodontycznych pozostaje nierozwiązaną zagadką. Nie wydaje się, że zbiegło się z konkretnym wydarzeniem geologicznym, ani też nie było wymierania innych grup stworzeń morskich w tym samym czasie. Zapisy conodonts z młodszych warstw mają wszystkie okazały się skamieniałości pochodzących ze starszych skał i ponownie pochowany w późniejszym terminie.
.